ҚазЕжӨШҒЗИ өкілі CWANA өңірі генбанктері басшыларының Стамбулдағы кездесуіне қатысты
2025 жылғы 8–11 желтоқсан аралығында Түркияның Стамбул қаласында Орталық және Батыс Азия, сондай-ақ Солтүстік Африка елдерін қамтитын CWANA өңірінің генбанктер басшыларының кездесуі өтті. Іс-шараны Қуаң аймақтардағы ауыл шаруашылығы зерттеулері жөніндегі халықаралық орталық (ICARDA) CGIAR ұйымымен бірлесіп, генбанктерді дамыту бастамалары аясында ұйымдастырды.
Кездесудің негізгі тақырыбы – өсімдіктердің генетикалық ресурстарын сақтау және тиімді пайдалану бағытында өңірлік ынтымақтастықты нығайту болды. Қатысушылар климаттың өзгеруі жағдайында азық-түлік қауіпсіздігін қамтамасыз етуге байланысты ортақ сын-қатерлерді және оларды шешудің үйлестірілген жолдарын талқылады.
Аталған халықаралық кездесуге Қазақ егіншілік және өсімдік шаруашылығы ғылыми-зерттеу институтынан (ҚазЕжӨШҒЗИ) ауыл шаруашылығы дақылдарының генофонды зертханасының меңгерушісі Данияр Таджибаев қатысты. Кездесу барысында генетикалық ресурстарды басқару саласындағы саясатты күшейту, ғылыми ынтымақтастықты кеңейту және өңірлік деңгейде бірлескен іс-қимылдарды дамыту мәселелері көтерілді.
Представитель КазНИИЗиР принял участие во встрече руководителей генбанков региона CWANA в Стамбуле
С 8 по 11 декабря 2025 года в Стамбуле состоялась встреча руководителей генбанков региона CWANA, объединяющего страны Центральной и Западной Азии, а также Северной Африки. Мероприятие было организовано Международным центром сельскохозяйственных исследований в засушливых районах (ICARDA) совместно с CGIAR в рамках инициатив по развитию и совершенствованию генбанков.
Основной темой встречи стало усиление регионального сотрудничества в сфере сохранения и рационального использования генетических ресурсов растений. Участники обсудили общие вызовы, связанные с изменением климата и обеспечением продовольственной безопасности, а также пути выработки скоординированных решений на межрегиональном уровне.
От Казахского научно-исследовательского института земледелия и растениеводства (КазНИИЗиР) в мероприятии принял участие заведующий лабораторией генофонда сельскохозяйственных культур Данияр Таджибаев. В рамках встречи были обозначены приоритеты дальнейшего взаимодействия, вопросы укрепления политики в сфере управления генетическими ресурсами и расширения научного сотрудничества между странами региона.
@agro__press @nasec.kz
Алматыда жас ғалымдар ғылымның болашағын талқылады
2025 жылғы 11–12 желтоқсан күндері Алматы қаласында Қазақстан Республикасы Президентінің жанындағы Ұлттық ғылым академиясының ұйымдастыруымен Қазақстан жас ғалымдарының II Халықаралық конгресі өтті. Конгресс ЮНЕСКО ұсынған «Сенім, өзгерістер және ертеңгі күн: 2050 жылға қажет ғылым» тақырыбы аясында ұйымдастырылды.
Конгресс аясында Қазақ егіншілік және өсімдік шаруашылығы ғылыми-зерттеу институтының өсімдіктер биотехнологиясы зертханасының ғылыми қызметкері, әл-Фараби атындағы ҚазҰУ докторанты Амангелдиева Айгүл Айдарқызы ғылыми баяндамамен сөз сөйледі. Оның баяндамасы климаттың өзгеруі мәселелеріне және ҚазЕжӨШҒЗИ ғалымдарының қуаңшылыққа төзімді соя желілері мен сорттарын шығару бойынша жүргізіп жатқан зерттеулерінің нәтижелеріне арналды.
Баяндама барысында жаһандық климаттық өзгерістер жағдайында сояның қуаңшылыққа төзімділігін анықтауға бағытталған кешенді фенотиптеу мен генотиптеу нәтижелері ұсынылды. Бұл зерттеулер селекцияны дамыту мен елдің азық-түлік қауіпсіздігін қамтамасыз ету үшін маңызды ғылыми негіз болып табылады.
Конгресс жұмысына 1 000-нан астам жас зерттеуші, 24 елден келген 80-нен аса шетелдік ғалым, ғылыми диаспора өкілдері, академиктер, Қазақстан Республикасы Парламентінің депутаттары және жетекші ғылыми ұйымдардың басшылары қатысты.
Молодые учёные Казахстана обсудили науку будущего на международном конгрессе в Алматы
11–12 декабря 2025 года в Алматы прошёл II Международный конгресс молодых учёных Казахстана, организованный Национальной академией наук при Президенте Республики Казахстан. Мероприятие объединило исследователей вокруг глобальной повестки ЮНЕСКО – «Доверие, преобразования и завтрашний день: наука, необходимая нам к 2050 году».
В рамках конгресса с научным докладом выступила молодой учёный, научный сотрудник лаборатории биотехнологии растений Казахского научно-исследовательского института земледелия и растениеводства, докторант КазНУ имени аль-Фараби Амангелдиева Айгуль Айдаровна. Её выступление было посвящено актуальной теме изменения климата и результатам исследований учёных КазНИИЗиР по созданию засухоустойчивых линий и сортов сои.
В докладе были представлены итоги комплексного фенотипирования и генотипирования, направленные на выявление молекулярных маркеров устойчивости сои к засухе в условиях глобальных климатических изменений. Представленные разработки имеют важное значение для современной селекции и укрепления продовольственной безопасности страны.
Всего в работе конгресса приняли участие более 1 000 молодых исследователей, свыше 80 зарубежных учёных из 24 стран, представители научной диаспоры, академического сообщества, депутаты Парламента Республики Казахстан и руководители ведущих научных организаций.
@agro__press @nasec.kz
ҚазЕжӨШҒЗИ-де Тәуелсіздік күні атап өтіліп, үздік жас ғалымдар марапатталды
Бүгін Қазақ егіншілік және өсімдік шаруашылығы ғылыми-зерттеу институтында Қазақстан Республикасының Тәуелсіздік күніне орай мерекелік концерт өтті. Іс-шара барысында институттың Басқарма Төрайымы Шолпан Бастаубаева құттықтау сөз сөйлеп, ұжым мен жас ғалымдарды еліміздің басты мерекесімен құттықтады. Ол ғылымның ел дамуы үшін маңызын атап өтіп, жас зерттеушілерге шығармашылық табыс пен жаңа ғылыми жетістіктер тіледі.
Мерекелік іс-шара аясында PhD докторлар, докторанттар және магистрлер арасында дәстүрлі «Үздік жас ғалым» конкурсы ұйымдастырылды. Конкурстың мақсаты – жас ғалымдардың ғылыми әлеуетін арттыру, зерттеу қызметін ынталандыру және олардың қоғамдық белсенділігін қолдау.
Конкурс жеңімпаздары:
Жылдың үздік PhD докторы – Батырбек Максат
Жылдың үздік докторанты – Бабисекова Диляра
Жылдың үздік магистрі – Ибаш Нұрғазы
Жылдың үздік белсенді жас ғалымы – Рустемова Карлыға
Жеңімпаздарға дипломдар мен қаржылай сыйлықтар табысталды.
Институт басшылығы жас ғалымдардың жетістіктерін жоғары бағалап, олардың алдағы ғылыми жолына табыс пен жаңа серпін тіледі.
В КазНИИЗиР отметили День независимости и наградили лучших молодых ученых
Сегодня в Казахском научно-исследовательском институте земледелия и растениеводства состоялся праздничный концерт, приуроченный ко Дню независимости Республики Казахстан. С поздравительным словом перед коллективом и молодыми учеными выступила Председатель Правления Шолпан Бастаубаева, подчеркнув значимую роль науки в развитии страны и пожелав молодым исследователям новых достижений и профессионального роста.
В рамках праздничного мероприятия среди PhD-докторов, докторантов и магистров был проведён конкурс «Лучший молодой ученый». Его целью стало повышение научного потенциала молодежи, стимулирование исследовательской деятельности и поддержка общественной активности.
Победители конкурса:
Лучший PhD-доктор года – Батырбек Максат
Лучший докторант года – Бабисекова Диляра
Лучший магистр года – Ибаш Нургазы
Лучший активный молодой ученый – Рустемова Карлыга
Победителям были вручены дипломы и денежные поощрения.
Руководство института высоко оценило успехи молодых ученых и пожелало им дальнейших научных побед и реализации перспективных проектов.
@agro__press @nasec.kz
ҚазЕжӨШҒЗИ Кеген ауданындағы Ауыл шаруашылығы қызметкерлері күніне арналған шараға қатысты
Қазақ егіншілік және өсімдік шаруашылығы ғылыми-зерттеу институты Кеген ауданындағы Ауыл шаруашылығы қызметкерлері күніне арналған мерекелік шараға қатысты.
Сапар барысында аудан әкімдігі, ауылдық округтердің өкілдері және ауыл шаруашылығы тауарөндірушілерімен кездесу өтті. Тараптар жаңа ауыл шаруашылығы дақылдарының сорттарын және озық агротехнологияларды аудан шаруашылықтарына енгізу бағытындағы әрі қарайғы ынтымақтастық мүмкіндіктерін талқылады.
КазНИИЗиР принял участие в праздновании Дня работника сельского хозяйства Кегенского района
Казахский научно-исследовательский институт земледелия и растениеводства принял участие в мероприятии, посвящённом Дню работника сельского хозяйства Кегенского района.
В рамках визита состоялась встреча с представителями акимата, руководителями сельских округов и товаропроизводителями. Стороны обсудили перспективы дальнейшего сотрудничества, включая внедрение новых сортов сельскохозяйственных культур и передовых агротехнологий в хозяйствах района.
@agro__press @nasec.kz
ҚазЕжӨШҒЗИ CITIC Construction және Қытай АШМ делегациясы келді
2025 жылдың мамыр айында Қазақстан Республикасының ауыл шаруашылығы министрі Айдарбек Сапаров CITIC Construction Co., Ltd. директорлар кеңесінің төрағасы Янь Цзяньцзянмен кездесу өткізген болатын. Сол кездесуде тараптар селекция, тұқым шаруашылығы, ғылыми жобалар және агросекторға инвестициялар бойынша әріптестікті кеңейту мәселелерін талқылады.
Осы келісімдердің жалғасы ретінде CITIC Construction компаниясының өкілдері және Қытай Халық Республикасының Ауыл шаруашылығы министрлігінің делегациясы Қазақ егіншілік және өсімдік шаруашылығы ғылыми-зерттеу институтына (ҚазЕжӨШҒЗИ) келді. Кездесу барысында ғылыми-технологиялық ынтымақтастықты кеңейту, бірлескен жобаларды дамыту және екі ел арасындағы серіктестікті нығайту мәселелері қарастырылды.
CITIC Construction компаниясы CITIC Group құрамына кіреді және Қазақстанда бірқатар маңызды жобаларды жүзеге асырып келеді. Сонымен қатар, тараптар тұқым шаруашылығы саласындағы Қытай-Қазақстан ғылыми-технологиялық орталығын дамытуға ерекше көңіл бөлуде.
2025 жылдың 11 желтоқсанында ҚазЕжӨШҒЗИ-ге Қытай Ауыл шаруашылығы министрлігі мен агробиотехнология саласындағы жетекші компаниялардың өкілдерінен құралған 13 адамдық делегация келді. Делегация құрамында тұқым шаруашылығы, статистика, халықаралық ынтымақтастық және аграрлық жобаларды басқару салаларының жетекші мамандары бар.
Делегация мүшелерінің үлгілік құрамы:
Ван Чанхай – Join Hope Seed Industry Co., Ltd. өнім менеджері;
Лю Сюэмин – Xinjiang Join Hope Biotechnology Co., Ltd. халықаралық сауда бөлімінің бас директоры;
Ма Чжиган – ҚХР Ауыл шаруашылығы министрлігінің Сыртқы экономикалық ынтымақтастық орталығы төрағасының орынбасары;
Юй Фуцин – Ұлттық мал шаруашылығы станциясының статистикалық ақпарат департаментінің директоры;
Ли Гоючжэнь – CITIC Construction ауыл шаруашылығы бағытының бас менеджері;
Ду Юн – CITIC Construction ауыл шаруашылығы бағытының директоры.
Қонақтар институттың зертханалық мүмкіндіктерімен, ғылыми әзірлемелерімен танысып, бірлескен жобаларды дамыту перспективаларын талқылады. Визит соңында тараптар өзара ынтымақтастықты одан әрі тереңдетуге ниетті екенін білдірді
КазНИИЗиР посетила делегация CITIC Construction и Министерства сельского хозяйства Китая
В мае министр сельского хозяйства Республики Казахстан Айдарбек Сапаров провёл встречу с председателем совета директоров CITIC Construction Co., Ltd. Янь Цзяньцзяном. Тогда стороны обсудили перспективы сотрудничества, включая селекцию, семеноводство, научные проекты и инвестиции в аграрный сектор.
В продолжение договорённостей представители CITIC Construction и делегация Министерства сельского хозяйства Китая посетили Казахский научно-исследовательский институт земледелия и растениеводства (КазНИИЗиР). В ходе визита были проведены переговоры по вопросам расширения научно-технологического взаимодействия, совместных проектов и укрепления сотрудничества между двумя странами.
Компания CITIC Construction, входящая в структуру CITIC Group, уже реализует в Казахстане ряд значимых проектов, включая реконструкцию автодорог и модернизацию промышленных объектов. Китай и Казахстан также договорились о дальнейшем развитии Китайско-Казахстанского центра научного и технологического сотрудничества в области семеноводства.
11 декабря 2025 года в КазНИИЗиР прибыла делегация из 13 человек – представителей Министерства сельского хозяйства и ведущих агробиотехнологических компаний Китая. Среди них руководители и эксперты в области семеноводства, статистики, международного сотрудничества и управления аграрными проектами.
В их числе:
Ван Чанхай – продукт-менеджер Join Hope Seed Industry Co., Ltd.;
Лю Сюэмин – гендиректор международного отдела Xinjiang Join Hope Biotechnology Co., Ltd.;
Ма Чжиган – заместитель директора Центра внешнеэкономического сотрудничества Министерства сельского хозяйства КНР;
Юй Фуцин – директор департамента статистической информации Национальной станции животноводства;
Ли Гоючжэнь – генеральный менеджер сельскохозяйственного направления CITIC Construction;
Ду Юн – директор сельскохозяйственного направления CITIC Construction.
Гости ознакомились с научными разработками института, лабораторной базой и потенциалом совместных проектов. По итогам визита стороны выразили заинтересованность в дальнейшем углублении двустороннего сотрудничества.
@agro__press @nasec.kz
ҚазЕжӨШҒЗИ-дегі жаңа тұқымдық желі: ғылым егінге қайта оралды
10 желтоқсанда Қазақ егіншілік және өсімдік шаруашылығы ғылыми-зерттеу институтында (ҚазЕжӨШҒЗИ) еліміздің агроөнеркәсіптік кешені үшін маңызы зор оқиға өтті. Институтта жүгері будандары мен құмай дақылдарының жоғары сапалы тұқымдарын өндіруге арналған жаңа өндірістік желі іске қосылды.
Ашылу салтанатына және жұмыс кеңесіне Ұлттық аграрлық ғылыми-білім беру орталығың басшылығы, Ғылым қоры, Алматы және Жетісу облыстарының ауыл шаруашылығы басқармаларының өкілдері, фермерлер, ғалымдар, басқарушы компаниялар, сондай-ақ отандық және шетелдік серіктестер қатысты. Бұл жиын аграрлық ғылым мен өндірістің өзара байланысын айқын көрсеткен маңызды алаңға айналды.
Жаңа желі Чехия мен Қытайда өндірілген заманауи құрал-жабдықтармен жабдықталған. Ол тұқымды кептіру, бастыру, калибрлеу және қаптау сияқты барлық технологиялық процестерді сапалы орындауға мүмкіндік береді. Өндірістік қуаты — сағатына 3 тоннаға дейін.
ҚазЕжӨШҒЗИ басқарма төрағасы Шолпан Бастаубаева бұл күнді институт пен ұжым үшін үлкен мереке деп атады.
«Кеңес дәуірінде елімізде жүгері алқабы 2,5 миллион гектарға жеткен. Кейін бұл көлем айтарлықтай қысқарды. Бүгінде біздің институт жүгері будандарының оригинаторы ретінде отандық тұқым шаруашылығын қайта жандандыруды мақсат етіп отыр», — деді ол.
Оның айтуынша, іске қосылған цех — болашақтағы ауқымды жоспарлардың бастамасы ғана. 2026 жылдан бастап институтта жүгерінің ата-аналық формаларын өңдейтін ірі зауыт салу көзделіп отыр.
ҰАҒБО басқарма төрағасының орынбасары Максим Сутула аграрлық ғылымның нақты нәтижесіне тоқталды.
«Бүгін біз есеп емес, нақты жұмыс істеп тұрған өндірісті көріп отырмыз. Бұл — елдің азық-түлік қауіпсіздігі жолындағы маңызды қадам», — деді ол.
Жоба оңтүстік Қазақстанның бес өңірін қамтып, жүгері мен құрғақшылыққа төзімді құмай дақылдарын кеңінен енгізуге бағытталған. Бұл өз кезегінде мал азығы базасын нығайтуға және ауыл шаруашылығын тұрақты дамытуға мүмкіндік береді.
Ғылым қорының өкілі Алия Тажиева жобаның маңыздылығын ерекше атап өтті.
«Бұл заманауи технологиялық кешен өнім сапасын арттырып, агроөнеркәсіптік кешенді отандық тұқыммен қамтамасыз етеді. Біз институт ұжымына табысты жұмыс тілейміз», — деді ол.
Жоба — ғылым мен өндірістің, мемлекеттік қолдау мен фермерлік тәжірибенің тоғысқан тұсы. Жаңа тұқымдық желінің іске қосылуы Қазақстанда аграрлық ғылымның қайтадан егіс алқабына бет бұрғанын айқын көрсетті.
Новая семенная линия в КазНИИЗиР: наука возвращается в поле
10 декабря в Казахском научно-исследовательском институте земледелия и растениеводства (КазНИИЗиР) состоялось событие, которое можно без преувеличения назвать важной вехой для отечественного агропромышленного комплекса. В институте запущена новая производственная линия по сушке, сортировке и подготовке семян кукурузы и сорговых культур, реализованная в рамках проекта «Производство высококачественных семян гибридов кукурузы и сортов сорговых культур».
На торжественную церемонию и последующее рабочее обсуждение были приглашены руководство НАНОЦ, Фонда науки, представители управлений сельского хозяйства Алматинской и Жетысуской областей, фермерских хозяйств, ученые, а также представители бизнеса и зарубежных партнеров. В зале собрались те, кто непосредственно работает с землей и понимает, что за каждым урожаем стоят наука, технологии и годы селекционной работы.
Новая семенная линия оснащена современным оборудованием из Чехии и Китая и позволяет выполнять полный технологический цикл — от сушки и обмолота до калибровки и упаковки семян. Производительность линии достигает 3 тонн в час и может быть увеличена в зависимости от потребностей рынка. Это не экспериментальный проект и не демонстрационный образец, а действующее производство, рассчитанное на практическое применение.
Выступая перед участниками мероприятия, председатель правления КазНИИЗиР Шолпан Бастаубаева подчеркнула, что запуск линии стал важным символическим и практическим шагом для института.
«Для нас это действительно большой праздник. В советское время в стране засевалось до 2,5 млн гектаров кукурузы, но в период перестройки и распада СССР эти площади резко сократились. Сегодня наш институт является оригинатором гибридов кукурузы, и наша задача — возродить отечественное семеноводство, восстановить производственные мощности и вернуть аграрной науке ее ключевую роль», — отметила она.
По ее словам, открывшийся цех — лишь начало большого пути. Уже с 2026 года институт совместно с зарубежными партнерами планирует приступить к строительству крупного завода по обработке родительских форм кукурузы. Это позволит не только увеличить объемы производства, но и существенно повысить уровень независимости страны от импортного семенного материала.
Заместитель председателя правления НАНОЦ Максим Сутула в своем выступлении акцентировал внимание на практической отдаче аграрной науки.
«Сегодня мы видим результат не на бумаге, а в виде действующей линии. НАНОЦ сегодня — это сердце аграрной науки, и наша основная ответственность заключается в обеспечении продовольственной безопасности страны. В комплексном плане развития селекции и семеноводства на 2024–2028 годы зафиксированы конкретные цели: увеличить долю элитных отечественных семян приоритетных культур с 7,5 % до 14 %, а долю посевных площадей отечественной селекции — с 51 % до 78 %», — сказал он.
Максим Сутула подчеркнул, что эти показатели отвечают на ключевой вопрос: какими семенами будет засеяна казахстанская земля — отечественными или зарубежными. За последние три года НАНОЦ реализовал 45 проектов по коммерциализации научных разработок, и запущенная линия в КазНИИЗиР стала очередным шагом в этом направлении.
Проект имеет стратегическое значение и для регионального развития. Он охватывает пять южных регионов страны и ориентирован на внедрение засухо- и солеустойчивых культур — кукурузы, сорго, суданской травы и могара. Эти культуры играют ключевую роль в формировании кормовой базы и устойчивом развитии животноводства, особенно в условиях изменения климата.
Представитель Фонда науки Алия Тажиева отметила, что поддержка подобных проектов является одной из приоритетных задач фонда.
«Этот современный технологический комплекс позволит повысить качество продукции, нарастить производственные мощности и обеспечить агропромышленный комплекс страны отечественными семенами. Мы искренне гордимся тем, что данный проект реализован и желаем коллективу института дальнейшего развития», — сказала она.
Исполнительный директор ТОО «Торговый дом Диқан» Ерканат Рыспаев, чья компания выступила исполнителем проекта, подчеркнул значимость сотрудничества науки и бизнеса.
«Более 15 лет мы реализуем подобные проекты и уже четыре года сотрудничаем с КазНИИЗиР. Для нас важно вносить свой вклад в развитие отечественной науки и сельского хозяйства», — отметил он.
О работе линии и ее технологических возможностях участникам подробно рассказала руководитель проекта, главный научный сотрудник лаборатории кукурузы и сорго Айман Омарова. Она подчеркнула, что для всего института данный проект имеет особое значение, поскольку позволяет замкнуть цепочку от научных разработок до практического внедрения в хозяйствах.
Запуск новой семенной линии стал не просто очередным инфраструктурным проектом. Он продемонстрировал возврат аграрной науки к своей основной миссии — работать на землю, на фермера и на продовольственную безопасность страны.
@agro__press @nasec.kz
ҚазЕжӨШҒЗИ ғалымдары селекционерлердің V Халықаралық конгресіне қатысты
2025 жылғы 1–5 желтоқсан аралығында Қазашақ егіншілік және өсімдік шаруашылығы ғылыми-зерттеу институтының қызметкерлері Басқарма төрайымы, профессор Шолпан Бастаубаеваның жетекшілігімен селекционерлердің V Халықаралық конгресіне (V International Plant Breeding Congress) қатысты.
Конгреске әлемнің 22 елінен келген ғалымдар қатысып, жаһандық климаттың өзгеруі, селекциялық зерттеулердің заманауи бағыттары, молекулалық биология әдістері, жеделдетілген селекция және жасанды интеллектті қолдану мәселелерін талқылады.
ҚазЕжӨШҒЗИ атынан келесі ғалымдар баяндама жасады:
– биотехнология зертханасының меңгерушісі, б.ғ.к. Р.С. Ержебаева;
– майлы дақылдар зертханасының меңгерушісі, профессор С.В. Дидоренко;
– молекулалық-генетикалық талдау зертханасының меңгерушісі Ш. Мазкират.
Постерлік баяндама жасағандар:
– Басқарма төрайымы, профессор Ш.О. Бастаубаева;
– дәнді дақылдар зертханасының меңгерушісі, а.ш.ғ.к. Б.А. Айнебекова;
– биотехнология зертханасының аға ғылыми қызметкері, а.ш.ғ.к. А.М. Абекова.
Конгресс аясындағы ғылыми бағдарламаның аяқталуында профессор Ш.О. Бастаубаеваға конференцияның естелік сыйы табысталды.
Сонымен қатар, институт мамандары ауыл шаруашылығы дақылдарының генофондын сақтау, селекция және тұқым шаруашылығы бағыттары бойынша халықаралық ынтымақтастықты дамыту жөнінде келіссөздер өткізіп, аграрлық ғылымның стратегиялық бағыттары бойынша бірлескен жобаларды талқылады.
Учёные КазНИИЗиР приняли участие в V Международном конгрессе селекционеров
Сотрудники Казахского научно-исследовательского института земледелия и растениеводства во главе с Председателем Правления, профессором Шолпан Бастаубаевой, приняли участие в V Международном конгрессе селекционеров (V International Plant Breeding Congress), проходившем 1–5 декабря 2025 года.
В мероприятии участвовали учёные из 22 стран мира. На пленарных и секционных заседаниях обсуждались актуальные вопросы глобального изменения климата, современные направления селекционных исследований, применение молекулярной биологии, методов ускоренной селекции и искусственного интеллекта.
От КазНИИЗиР с докладами выступили:
– заведующая лабораторией биотехнологии, к.б.н. Р.С. Ержебаева;
– заведующая лабораторией масличных культур, профессор С.В. Дидоренко;
– заведующий лабораторией молекулярно-генетического анализа Ш. Мазкират.
С постерными докладами участие приняли:
– председатель Правления, профессор Ш.О. Бастаубаева;
– заведующая лабораторией зерновых культур, к.с.-х.н. Б.А. Айнебекова;
– старший научный сотрудник лаборатории биотехнологии, к.с.-х.н. А.М. Абекова.
По завершении научной программы профессор Ш.О. Бастаубаева была награждена памятным подарком конференции.
В ходе конгресса сотрудники института провели переговоры о сотрудничестве в области сохранения генофонда, селекции и семеноводства сельскохозяйственных культур, а также обсудили совместные проекты по стратегическим направлениям развития аграрной науки.
@agro__press @nasec.kz
КазЕжӨШҒЗИ мен Жетісу облысының АШБ ынтымақтастық туралы меморандумға қол қойды
Бүгінгі іс-шара аясында «КазЕжӨШҒЗИ» ЖШС мен Жетісу облысының ауыл шаруашылығы басқармасы өзара ынтымақтастық туралы маңызды меморандумға қол қойды. Бұл құжат – ғылыми ұйым мен өңірлік атқарушы органның аграрлық саланы дамытуда күш біріктіруге дайын екенінің айқын белгісі.
Меморандумның негізгі мақсаты – жаңа жоғары өнімді дақыл сорттарын өндіріске енгізу, инновациялық агротехнологияларды кеңінен тарату, фермерлерге ғылыми сүйемелдеу көрсету және ауыл шаруашылығын заманауи деңгейге көтеру.
Серіктестік аясында бірлескен демонстрациялық тәжірибелер, оқыту семинарлары өткізіліп, фермерлерге цифрландыру, агротехнология және сорттарды тіркеу мәселелері бойынша қолдау көрсетілетін болады. Сонымен бірге, өңір шаруашылықтарын элиталық тұқымдармен қамтамасыз ету де назарда.
«Бұл меморандум – нақты жобаларды жүзеге асыруға жасалған үлкен қадам. Жамбыл облысының агросекторына жаңа серпін береді деп сенеміз. Бастама табысты болуы үшін бар күшімізді саламыз!» – деді институттың инновациялар жөніндегі орынбасары Серік Абаев.
КазНИИЗиР и управление сельского хозяйства Жетысу области подписали меморандум о сотрудничестве
Сегодня в рамках мероприятия был подписан меморандум о сотрудничестве между ТОО «КазНИИЗиР» и Управлением сельского хозяйства Жетысу области. Документ обозначает готовность научного института и регионального Акимата объединить усилия для развития аграрной отрасли.
Меморандум направлен на внедрение в производство новых высокоурожайных сортов сельскохозяйственных культур, распространение инновационных агротехнологий, научное сопровождение фермеров и повышение эффективности сельхозпроизводства.
Стороны договорились о проведении совместных демонстрационных опытов, обучающих семинаров, консультировании по цифровизации и агротехнологиям, а также о сотрудничестве по вопросам регистрации и сертификации новых сортов. Особое внимание уделенo обеспечению хозяйств региона элитными семенами.
«Этот меморандум серьёзный шаг к реализации крупных проектов и развитию современного земледелия в регионе. Мы приложим максимум усилий для успешной реализации всех инициатив!» – отметил заместитель председателя по инновациям Серик Абаев.
Бизнес және ғылым: Қазақстандағы органикалық ауыл шаруашылығының болашағы
Қазақстан Республикасының Президенті жанындағы ҚР Ұлттық ғылым академиясы Ресей ғылым академиясымен бірлесіп, 2025 жылғы 27 қарашада «EXPO – Агроөнеркәсіп кешеніндегі озық технологиялар» атты Халықаралық көрмені өткізді. Іс-шара 2025 жылғы 2 сәуірде ресми түрде ашылған Қазақстан–Ресей агроөнеркәсіп кешеніндегі озық технологиялар орталығының қызметі аясында ұйымдастырылды.
Көрме Қазақстан мен Ресейдің аграрлық секторындағы заманауи ғылыми жетістіктерді, инновациялық шешімдер мен практикалық әзірлемелерді таныстырған маңызды алаң болды. Көрменің негізгі мақсаты – ғылым мен бизнестің ықпалдастығын күшейту, озық технологияларды ілгерілету және саладағы өзекті мәселелер бойынша ортақ ұсыныстар әзірлеу.
FAO деректеріне сәйкес, әлемде 800 миллионнан астам адам азық-түлік тапшылығын сезінуде, ал 2050 жылға қарай дүниежүзілік өнім өндірісін кемінде 50%-ға арттыру қажет. Осындай жаһандық жағдайларда көрме агроөнеркәсіп кешенінің тұрақты дамуын қамтамасыз етуге бағытталды. Инновациялар, механизация және цифрландыру ауыл шаруашылығы өндірісінің тиімділігін арттырудың негізгі факторлары ретінде ерекше назарда болды.
Казахстан мен Ресей жаһандық азық-түлік қауіпсіздігін қамтамасыз етуде стратегиялық серіктес әрі маңызды қатысушылар саналады. Екіжақты ынтымақтастықтың күшеюі заманауи, жоғары технологиялы және ғылымға негізделген аграрлық саланы дамытуға ықпал етті.
Көрме аясында пленарлық отырыс пен төрт бағыт бойынша секциялық конференциялар өтті. Қазақстан мен Ресейдің жетекші ғалымдары, сарапшылары және агробизнес өкілдері өз әзірлемелерін ұсынып, тәжірибе алмасып, болашақтағы өзара іс-қимылдың жаңа мүмкіндіктерін талқылады.
Секциялық жұмыстар өсімдік шаруашылығы мен жер өңдеу, оның ішінде геномдық селекция және тұрақты егіншілік; мал шаруашылығы және ветеринария; ауыл шаруашылығы өнімдерін терең өңдеу; су ресурстарын басқару және заманауи су үнемдеу технологияларын қамтыды.
Қазақстан–Ресей озық технологиялар орталығы бірқатар бірлескен ғылыми жобалардың бастамашысы болды. Соның бірі – А.И. Бараев атындағы астық шаруашылығы орталығы базасында ашылған «Kaz Agro Carbon» айна карбон полигоны. Мұнда көміртек балансын бағалау және парниктік газдар шығарындыларын азайту технологиялары бойынша зерттеулер жүргізілуде. Сонымен қатар 1 желтоқсанда Қазақ жеміс-көкөніс шаруашылығы ғылыми-зерттеу институты базасында Мичурин бағының ресми ашылуы жоспарлануда. Баққа 600-ден астам ресейлік перспективалы жеміс дақылдарының сорттары отырғызылып, елдің жеміс шаруашылығындағы генетикалық әртүрлілік пен тұрақтылықты арттыруға ықпал етеді.
Көрменің мақсатты аудиториясы ауыл шаруашылығы өндірушілерін, мемлекеттік органдар мен салалық қауымдастықтарды, ғылыми-білім беру мекемелерін, зерттеу орталықтарын, технологиялық компаниялар мен стартаптарды, инвестициялық қорлар мен қаржы институттарын, сондай-ақ халықаралық ұйымдар мен серіктестерді қамтыды.
Қазақстанның аграрлық саласы климаттың өзгеруі, топырақ деградациясы, су ресурстарының азаюы және экологиялық таза өнімге сұраныстың артуы сияқты жаңа сын-қатерлерге тап болуда. Осындай жағдайда бизнес, ғылым және мемлекеттік институттар органикалық, биологиялық негізделген және экспортқа бағытталған жаңа аграрлық модель қалыптастыру үшін бірігуде.
Жиында Қазақстан Ұлттық ғылым академиясының Президенті Күрішбаев А.К. және «ҚазЕжӨШҒЗИ» ЖШС Басқарма төрағасы Шолпан Бастаубаева агросекторды дамытудың негізгі стратегиялық бағыттарын атап өтіп, селекциялық ғылымды жаңғыртудың, инновациялық технологияларды енгізудің және ғылым мен агробизнес арасындағы байланысты күшейтудің маңыздылығын жеткізді.
Өз сөзінде Күрішбаев А.К. биологиялық және тұрақты егіншілікке көшу – елдің стратегиялық таңдауы екенін атап өтті. Бұл бағыт азық-түлік қауіпсіздігін нығайтуға, климаттық өзгерістерге бейімделуге және қазақстандық өнімді әлемдік нарыққа шығаруға мүмкіндік береді. Ол тефф, тары, полба, тритикале, камут, көпжылдық бидай, сорго, чиа сияқты құрғақшылыққа төзімді құндылығы жоғары дақылдарды кеңінен енгізудің маңызын айтты.
Сондай-ақ биотикалық және абиотикалық стрессорларға төзімді, жоғары өнімді және нутрицевтикалық құндылығы жоғары жаңа сорттарды шығару қажеттігі аталды. Климатқа бейімделген ауыспалы егістер, топырақ құнарлылығын арттыратын биологиялық әдістер және өсімдіктердің биологиялық қорғаныс жүйелері де негізгі басымдықтар қатарында.
Ауыл шаруашылық және дәрілік шикізатты терең өңдеу, функционалды тамақ өнімдері мен экстракттар өндіру әлеуеті кеңінен атап өтілді. Мал шаруашылығында органикалық жемшөп өндірісін дамыту және қымыз, шұбат, құрт, қазы, шұжық сияқты ұлттық өнімдерді халықаралық бренд ретінде қалыптастыру маңызды.
Экспорттық әлеуетті арттыру үшін органикалық өндіріс стандарттарын Қытай және Еуропалық Одақ талаптарына сәйкестендіру қажет.
Өз баяндамасында Шолпан Бастаубаева Қазақстан селекциясының әлемдік деңгейден айтарлықтай артта қалғанын айтты. Ұзақ жылдар бойы қаржыландырудың жеткіліксіздігі, кадр тапшылығы, материалдық-техникалық базаның әлсіздігі және зертханалық жұмыстар мен селекциялық үдерістер арасындағы байланыстың болмауы саланы тежеп отыр.
Ол маркерлік технологияларды, геномды редакциялау әдістерін, цифрлық фенотиптеуді және жеделдетілген селекцияны енгізу қажеттігін ерекше атап өтті. Сонымен қатар селекция, генетика, молекулалық биология, биоинформатика және IT салаларында жоғары білікті мамандар даярлау ауадай қажет. Елдегі жетекші зертханалар мен селекциялық орталықтарды біріктіретін консорциумдар құру – уақыт талабы.
Бастаубаеваның айтуынша, қазіргі әлемдік селекциялық тенденцияларды енгізу Қазақстанға құрғақшылыққа, тұздылыққа және суыққа төзімді, сапасы жоғары сорттарды тез және дәл шығаруға мүмкіндік береді. Бұл органикалық агроөндірістің бәсекеге қабілеттілігін арттырудың берік негізін қалайды.
Іс-шара барысында Айман Омарованың еңбегі жоғары бағаланып, оған екі мәртебелі марапат табысталды. Алғашқысы – әйел ғалымдарды қолдауға алғаш рет тағайындалған Наиля Базанова атындағы сыйлық. Куәлікті ҚР Президентінің жанындағы ҚР Ұлттық ғылым академиясының Басқарма Президенті А. Күрішбаев салтанатты түрде табыс етті.
Екінші марапат – Қазақстан Республикасы Президенті Қасым-Жомарт Тоқаевтың 2025 жылғы 21 қазандағы Жарлығы бойынша берілген «Ерен еңбегі үшін» медалі. Айман Омарова осы құрметті марапатпен наградталды.
Ғылым, бизнес және мемлекеттің күш біріктіруі Қазақстанға Орталық Азияда экологиялық таза және органикалық өнім өндіруде көшбасшы болуға мүмкіндік береді.