Казахстанские учёные вывели новую климатически устойчивую люцерну «Тозимди»
В Казахстане представлен первый сорт люцерны, устойчивый к жаре и засухе. Новый сорт, названный «Тозимди» (в переводе – «устойчивый»), стал результатом многолетней работы Казахского научно-исследовательского института земледелия и растениеводства (КазНИИЗиР) совместно с учёными Австралийского института исследований и разработок (SARDI).
Фото из открытых источников
Исследования проводились в рамках международного проекта BOLD (Biodiversity for Opportunities, Livelihoods and Development), реализуемого Crop Trust при поддержке правительства Норвегии.
По словам профессора Галиоллы Мейирмана, руководителя исследований люцерны в КазНИИЗиР, новый сорт может стать настоящим спасением для фермеров, страдающих от дефицита воды:
«Отступающие ледники лишают фермеров источников орошения. Благодаря сорту “Тозимди” они смогут выращивать люцерну без полива и сохранять стабильное производство молока и мяса» – отметил он.
Сорт был создан путём скрещивания местных сортов люцерны с дикими сородичами, устойчивыми к экстремальным температурам – от –20 до +40 °C. Испытания проводились в Кызылординской, Жамбылской, Южно-Казахстанской и Алматинской областях, где «Тозимди» показал высокую урожайность, устойчивость к засухе и морозам.
По оценке учёных, новый сорт способен приносить до четырёх урожаев в год, снижая затраты животноводов и повышая качество кормов. Кроме того, он способствует улучшению структуры почвы и замедлению опустынивания.
Руководитель проекта по люцерне в SARDI доктор Алан Хамфрис отметил, что опыт Казахстана может стать моделью для других стран, сталкивающихся с нехваткой воды.
«Тозимди – пример того, как научное сотрудничество помогает находить реальные решения климатических вызовов», – подчеркнул он.
КазНИИЗиР продолжит работу по адаптации сорта в разных климатических зонах Казахстана, чтобы сделать устойчивое сельское хозяйство доступным для всех фермеров страны.
Қазақстандық ғалымдар «Төзімді» атты жаңа климатқа төзімді жоңышқа сортын шығарды
Қазақстанда алғаш рет ыстық пен құрғақшылыққа төзімді жаңа жоңышқа сорты – «Төзімді» әзірленді. Атауының өзі «берік, тұрақты» деген мағынаны білдіретін бұл сортты Қазақ ауыл шаруашылығы және өсімдік шаруашылығы ғылыми-зерттеу институтының (ҚазЕжӨШҒЗИ) ғалымдары Австралияның SARDI институтымен бірлесіп шығарды.
Жоба BOLD (Biodiversity for Opportunities, Livelihoods and Development) халықаралық бағдарламасы аясында Crop Trust ұйымының және Норвегия үкіметінің қолдауымен жүзеге асырылды.
ҚазЕжӨШҒЗИ профессоры Ғалиолла Мейірманның айтуынша, жаңа сорт су тапшылығынан зардап шегіп отырған фермерлерге үлкен көмек болады:
«Мұздықтардың шегінуіне байланысты су тапшылығы күшейіп келеді. “Төзімді” сорты фермерлерге суарылмайтын алқаптарда да жоңышқа өсіруге мүмкіндік береді».
Жаңа сорт жергілікті жоңышқаларды құрғақшылыққа бейім жабайы туыстарымен будандастыру арқылы алынған. Өсімдік –20°С-тан +40°С-қа дейінгі температурада жақсы өседі. Сынақтар Қызылорда, Жамбыл, Түркістан және Алматы облыстарында жүргізіліп, жоғары өнімділік пен аязға төзімділік көрсетілген.
«Төзімді» сорты жылына үш-төрт орымға дейін өнім береді, мал азығының сапасын арттырады және жердің құнарлылығын сақтауға ықпал етеді.
SARDI институтының ғалымы, доктор Алан Хамфрис Қазақстан тәжірибесі климаттық қиындықтарға бейімделудің халықаралық үлгісі бола алатынын атап өтті.
«“Төзімді” – ғылым мен фермерлер ынтымақтастығының нақты нәтижесі», – деді ол.
ҚазЕжӨШҒЗИ алдағы уақытта сортты әртүрлі өңірлердің климаттық жағдайларына бейімдеу жұмыстарын жалғастырады.
Учёные передали семена для создания Национального генбанка Казахстана
Учёные из ведущих научно-исследовательских институтов и станций Казахстана – ВК СХОС, КазНИИЖиК, КазНИИР им. Жахаева, КазНИИПО, СХОС ХиБ, Карабалыкской СХОС, Карагандинской СХОС им. А. Ф. Христенко, Красноводопадской, Павлодарской, Уральской и Приаральской СГРР им. Вавилова – передали в КазНИИЗиР ценные генетические ресурсы: семена сортов и гибридов сельскохозяйственных культур.
Эти образцы направлены для регистрации в Министерство экологии и природных ресурсов РК, а также для получения статуса Национального генбанка. Это важный шаг в развитии отечественной системы сохранения агробиоразнообразия и устойчивого сельского хозяйства.
Передача коллекционного материала обеспечит долгосрочное хранение и защиту уникальных генетических образцов, а также их доступность для учёных, селекционеров и аграриев. Это позволит проводить исследования по адаптации растений к изменяющемуся климату и создавать новые, более устойчивые сорта.
Создание Национального генбанка – стратегически важный элемент обеспечения продовольственной безопасности Казахстана, сохранения биоразнообразия и развития устойчивого земледелия.
Проект реализуется в соответствии с международными стандартами и рекомендациями ФАО и открывает перед Казахстаном возможность участия в глобальных программах по обмену и сохранению генетических ресурсов.
Ғалымдар Қазақстанның Ұлттық генбанкін құру үшін тұқымдар тапсырды
Қазақстанның жетекші ғылыми-зерттеу институттары мен станциялары – Шығыс Қазақстан ауыл шаруашылығы тәжірибе станциясы, Қазақ мал шаруашылығы және жемшөп өндірісі ғылыми-зерттеу институты, Жахаев атындағы Қазақ күріш шаруашылығы ғылыми-зерттеу институты, ХиБ ауыл шаруашылығы станциясы, Қарабалық, Қарағанды (А. Ф. Христенко атындағы), Қызылқұм, Павлодар, Батыс Қазақстан және Вавилов атындағы Арал маңы ауыл шаруашылығы ғылыми-зерттеу станциялары өздерінің ауыл шаруашылығы дақылдарының сұрыптары мен будандарының тұқымдарын Қазақ егіншілік және өсімдік шаруашылығы ғылыми-зерттеу институтына (ҚазЕжӨШҒЗИ) тапсырды.
Бұл генетикалық ресурстар ҚР Экология және табиғи ресурстар министрлігінде тіркеуден өтіп, Ұлттық генбанк мәртебесін алу үшін жіберілді. Бұл қадам еліміздің агробиоәртүрлілікті сақтау және орнықты ауыл шаруашылығын дамыту жүйесін жетілдіру бағытындағы маңызды бастама болып табылады.
Коллекциялық материалды беру құнды тұқым үлгілерін ұзақ мерзімді сақтау мен қорғауға, сондай-ақ оларды ғылыми зерттеулер, селекция және климаттың өзгеруіне бейімделу мақсатында пайдалануға мүмкіндік береді.
Ұлттық генбанктің құрылуы – Қазақстанның азық-түлік қауіпсіздігін қамтамасыз етудің, биологиялық әртүрлілікті сақтаудың және орнықты егіншілікті дамытудың стратегиялық бағыты.
Жоба БҰҰ Азық-түлік және ауыл шаруашылығы ұйымының (ФАО) халықаралық стандарттарына сай жүзеге асырылуда және Қазақстанның әлемдік генетикалық бағдарламаларға қатысуына жол ашады.
В КазНИИЗИР начался посев озимых культур
В Казахском научно-исследовательском институте земледелия и растениеводства (КазНИИЗИР) стартовали осенние полевые работы. Лаборатория Генофонда сельскохозяйственных культур приступила к посеву озимых культур, которые станут основой для будущих исследований по селекции и адаптации сортов к климатическим условиям Казахстана.
По словам заведующего лабораторией Данияра Таджибаева, в этом сезоне особое внимание уделено изучению устойчивости пшеницы и ячменя к засухе и низким температурам. Посев проводится на опытных делянках института с соблюдением всех агротехнических норм.
Работы по закладке опытов позволят ученым оценить качество посевного материала, устойчивость растений и потенциал урожайности в различных зонах земледелия.
«Мы продолжаем формировать и обновлять национальный генофонд зерновых культур, чтобы в будущем аграрии страны имели доступ к лучшим сортам, адаптированным к местным условиям», – отметил Данияр Таджибаев.
ҚазЕжШҒЗИ күздік дақылдарды себу басталды
Қазақ егіншілік және өсімдік шаруашылығы ғылыми-зерттеу институтында (ҚазЕжШҒЗИ) күзгі дала жұмыстары басталды. «Генофонд» зертханасы күздік дақылдарды себуге кірісті. Бұл егістер алдағы уақытта сұрыптарды іріктеу мен оларды Қазақстанның климаттық жағдайларына бейімдеу жөніндегі зерттеулердің негізін қалайды.
Мамандардың айтуынша, биылғы маусымда басты назар бидай және арпаның құрғақшылық пен төмен температураға төзімділігін зерттеуге аударылған. Себу жұмыстары институттың тәжірибелік алқаптарында агротехникалық талаптарға сай жүргізілуде.
Бұл тәжірибелер арқылы ғалымдар тұқымның сапасын, өсімдіктердің тұрақтылығын және әртүрлі аймақтардағы өнімділік әлеуетін бағалай алады.
«Біздің мақсатымыз ел аграрийлеріне жергілікті жағдайға бейімделген, өнімділігі жоғары сорттардың ұлттық генофондын қалыптастыру», – дейді Данияр Таджибаев.
Қытай делегациясы ҚазЕжӨШҒЗИ институтында болды: ынтымақтастықтың нәтижелері мен келер жылға жоспар талқыланды
Бүгін Қытайдың Синьцзян ауыл шаруашылығы ғылым академиясының өкілдері Қазахстанның егіншілік және өсімдік шаруашылығы ғылыми-зерттеу институтына (ҚазЕжӨШҒЗИ) ресми сапармен келді. Делегацияға Дәнді дақылдар институтының директоры Чжан Юэ Цян жетекшілік етті.
Сапардың мақсаты – 2025 жылғы бірлескен жобалардың қорытынды кезеңін орындау және келер жылға арналған негізгі бағыттарды талқылау.
Делегация құрамында бидай, күнбағыс, мақта, жүгері және бұршақ тұқымдас дақылдар бойынша жетекші ғалымдар бар. Олардың қатарында – күнбағыс селекциясының маманы профессор Лэй Чжунхуа, арпа және басқа дәнді дақылдар бойынша профессор Фэн Гоцзюнь, Мақта институтының профессоры Цуй Цзяньпин және жүгері агротехнологиясының маманы профессор Сайли Хансай, т.б.бар.
Қонақтар ҚазЕжӨШҒЗИ басшылығымен және ғалымдарымен кездесіп, ғылыми ынтымақтастық, тәжірибе алмасу және бірлескен зерттеулердің барысын талқылады.
11–17 қазан аралығында делегация Алматы, Түркістан, Ақмола және Солтүстік Қазақстан облыстарындағы ғылыми және өндірістік нысандарға баруды жоспарлап отыр. Бағдарламада – тамшылатып суару технологиясымен, суды үнемді пайдалану жүйелерімен және дәнді, мақта, жүгері дақылдарының өндірісімен танысу.
Тараптар инновациялық агротехнологияларды енгізу, селекциялық жұмыстарды жетілдіру және қуаң аймақтарға бейімделген дақылдардың өнімділігін арттыру мәселелеріне ерекше назар аударды.
«Біз қазақстандық әріптестерімізбен дәнді және майлы дақылдар бойынша бірқатар бірлескен жобаларды жүзеге асырып келеміз. Ынтымақтастығымыз одан әрі нығаяды деп сенеміз», – деді Чжан Юэ Цян мырза.
Сапар соңында тараптар мамандар алмасуды кеңейтуге, жаңа технологияларды енгізуге және ортақ ғылыми зерттеулерді жалғастыруға уағдаласты.
Китайская делегация посетила КазНИИЗиР: обсуждены итоги сотрудничества и планы на следующий год
Сегодня в Казахский научно-исследовательский институт земледелия и растениеводства (КазНИИЗиР) прибыла делегация Китайской академии сельскохозяйственных наук Синьцзяна во главе с директором Института зерновых культур господином Чжан Юэ Цяном.
Визит проходит в рамках выполнения заключительного этапа совместных казахстанско-китайских проектов 2025 года и обсуждения планов сотрудничества на предстоящий период.
В состав делегации вошли ведущие ученые и профессора, представляющие институты по селекции пшеницы, подсолнечника, хлопчатника, кукурузы и зернобобовых культур. Среди них – профессор Лэй Чжунхуа, специалист по подсолнечнику; профессор Фэн Гоцзюнь, занимающийся селекцией ячменя и других зерновых; профессор Цуй Цзяньпин из Института хлопка, а также профессор Сайли Хансай, исследующий технологии возделывания кукурузы и другие.
В ходе визита представители Китая встретились с руководством КазНИИЗиР и ведущими казахстанскими учеными. Обсуждены вопросы реализации текущих проектов, обмена опытом и проведения научных стажировок.
С 11 по 17 октября делегация посетит ряд научных и производственных площадок в Алматинской, Туркестанской, Акмолинской и Северо-Казахстанской областях. В программе – ознакомление с технологиями капельного орошения, системами бережного использования водных ресурсов, производством кукурузы, хлопка и зерновых культур.
Особое внимание стороны уделили внедрению инновационных агротехнологий, развитию селекционной работы и повышению урожайности культур, адаптированных к засушливым регионам Казахстана.
«Наши институты уже реализуют совместные проекты в сфере зерновых и масличных культур. Мы высоко ценим поддержку казахстанских коллег и уверены, что сотрудничество будет только укрепляться», – отметил господин Чжан Юэ Цян.
В завершение визита стороны выразили готовность расширять обмен специалистами, внедрять передовые научные разработки и проводить совместные исследования в рамках двусторонних программ.
Минимальная обработка почвы: как новая технология меняет земледелие Казахстана
В последние годы всё больше фермеров Казахстана переходят на современные способы возделывания земли минимальную и нулевую обработку почвы. Эти технологии не только экономят ресурсы, но и помогают сохранять плодородие, влагу и экологический баланс. О сути метода, его преимуществах и трудностях внедрения мы поговорили с заведующим лабораторией земледелия КазНИИЗиР Рауаном Жапаевым.
– Рауан Кайтбекович, в чём заключается принцип минимальной обработки почвы и чем она отличается от традиционной вспашки?
– Суть технологии в том, что растительные остатки предыдущей культуры не убираются, а остаются на поверхности поля. Почва обрабатывается неглубоко – обычно на 5–14 сантиметров, без переворачивания пласта, как при вспашке. Такой щадящий способ сохраняет структуру почвы, влагу и органическое вещество, предотвращая её разрушение и эрозию.
– Какие современные технологии минимальной обработки применяются сегодня в Казахстане и в мире?
– В сельском хозяйстве активно применяются три подхода: минимальная, нулевая и полосовая обработка. Наиболее распространённые – минимальная и нулевая, или так называемый прямой посев (No-till). Сейчас в мире такие технологии используются уже на площади более 205 миллионов гектаров.
В Казахстане их применяют преимущественно в Костанайской, Акмолинской и Северо-Казахстанской областях. Для минимальной обработки используют культиваторы, дискаторы, плоскорезы и бороны, а для нулевой – специальные сеялки с режущими или рифлёными дисками. Эти методы снижают эрозию, повышают биологическую активность почвы и её плодородие, одновременно сокращая затраты фермеров.
– Как минимальная обработка влияет на структуру и плодородие почвы?
– При правильном применении минимальная обработка способствует накоплению органики и сохранению питательных веществ. Мульчирующий слой из растительных остатков удерживает влагу, уменьшает потерю азота и других элементов. Почва становится более рыхлой, улучшается её пористость, водопроницаемость и аэрация, что особенно важно в засушливых регионах.
– Как эта технология помогает сохранять влагу и предотвращать эрозию?
– Это одно из главных преимуществ. Так как почва не вспахивается, она остаётся покрытой растительными остатками, которые защищают её от ветра и осадков. Это уменьшает испарение влаги, улучшает впитывание дождевой воды и снижает поверхностный сток. В засушливые годы этот эффект особенно заметен – почва дольше остаётся влажной и прохладной.
– С какими трудностями сталкиваются фермеры при переходе на минимальную обработку?
– Прежде всего – с необходимостью дорогой специализированной техники: сеялок для прямого посева, дисковых борон и других агрегатов. Иногда требуются более мощные тракторы. Кроме того, на первых этапах фермеры сталкиваются с активным ростом сорняков – требуется постоянный мониторинг и эффективная система защиты растений. Всё это увеличивает затраты на старте внедрения.
– Какие технические средства необходимы для работы по новой технологии?
– Используются различные типовые культиваторы с дисковыми, лемежными, фрезерными и стрельчатыми рабочими органами. Также востребованы комбинированные посевные комплексы, которые одновременно рыхлят почву, вносят удобрения и производят посев. Это позволяет проводить несколько операций за один проход и экономить ресурсы.
– Как минимальная обработка отражается на урожайности?
– В первые годы возможен небольшой спад урожайности – почва и техника адаптируются к новым условиям. Но затем, по мере накопления растительных остатков и влаги, урожайность стабилизируется и часто становится выше, чем при традиционной обработке, особенно в засушливые годы. В Северном Казахстане крупные хозяйства уже получают отличные результаты, работая по системе No-till.
– Есть ли экономический эффект от минимальной обработки?
– Да, и весьма ощутимый. Отказ от глубокой вспашки позволяет сократить расходы на обработку почвы более чем на 30%, снизить трудозатраты и амортизационные издержки на 20–30%. Даже если урожайность остаётся на уровне традиционной, рентабельность производства повышается за счёт экономии топлива и сокращения технологических операций.
– Какие инновации и перспективы ожидаются в этой сфере в ближайшие годы?
– Земледелие становится всё более цифровым. Уже сейчас активно применяются GPS-навигация, автоматическое управление техникой, датчики влажности и температуры почвы, а также спутниковые и дрон-снимки для мониторинга состояния посевов. Появляются новые комбинированные агрегаты, совмещающие обработку, посев и внесение удобрений. Всё чаще фермеры используют покровные культуры, которые помогают сохранять влагу, подавляют сорняки и улучшают структуру почвы.
Құттықтау
Басқарма төрайымы Шолпан Оразқызы Бастаубаеваның және ҚазЕжӨШҒЗИ ұжымының атынан құрметті әріптестерімізді шын жүректен құттықтаймыз:
Булатова Күлпаш Мансуровна – «10500 – Биологиялық ғылымдар» ғылыми бағыты бойынша профессор ғылыми атағы берiлуiмен;
Слямова Назире Дусупкановна – «40100 – Ауыл, орман және балық шаруашылығы» ғылыми бағыты бойынша доцент (қоса атқарушы профессор) ғылыми атағы берiлуiмен.
Бұл жетістіктеріңіз – ғылымға адалдығыңыздың, қажырлы еңбегіңіздің және үлкен жауапкершілігіңіздің нәтижесі. Ғылыми атақтарыңыз еліміздің ғылымын дамытуға, жас мамандарды даярлауға және ғылыми әлеуетін нығайтуға қосқан зор үлестеріңізді дәлелдейді.
Сіздерге мықты денсаулық, жаңа ғылыми табыстар мен кәсіби жолда толағай табыстар тілейміз!
Құрметпен, Басқарма төрайымы Шолпан Бастаубаева және ҚазЕжӨШҒЗИ ұжымы
Поздравление
От имени Председателя Правления Шолпан Оразовны Бастаубаевой и всего коллектива КазНИИЗиР сердечно поздравляем уважаемых коллег:
Булатову Кульпаш Мансуровну с присвоением ученого звания профессора по научному направлению 10500 – Биологические науки;
Слямову Назиру Дусупкановну с присвоением ученого звания ассоциированного профессора (доцента) по научному направлению 40100 – Сельское, лесное и рыбное хозяйство.
Ваши достижения – это результат многолетнего труда, преданности науке и высокой ответственности. Эти звания подтверждают ваш вклад в развитие отечественной науки, подготовку молодых специалистов и укрепление научного потенциала страны.
Желаем вам крепкого здоровья, вдохновения, новых научных открытий и больших успехов на профессиональном пути!
С уважением, Председатель Правления Шолпан Бастаубаева и коллектив КазНИИЗиР
Қазақстан мен Швеция аграрлық ғылым мен білім беру саласында ынтымақтастықты дамытады
2025 жылғы 1 қазанда Қазақстан Республикасы Ауыл шаруашылығы министрлігі, Қазақ егіншілік және өсімдік шаруашылығы ғылыми-зерттеу институты мен С. Сейфуллин атындағы Қазақ агротехникалық зерттеу университеті (ҚАТИУ) делегациясы Швеция ауыл шаруашылығы ғылымдары университетіне (SLU, Уппсала қ.) ресми сапар жасады. Сапарға Қазақстан Республикасының Швеция Корольдігіндегі Төтенше және Өкілетті Елшісі Олжас Сүлейменов қатысты.
Іс-шара SLU проректоры Йлва Хиллбурдың құттықтау сөзімен ашылды. Ол халықаралық ғылыми және академиялық ынтымақтастықтың жаһандық сын-қатерлерді шешудегі маңыздылығын атап өтті. Қазақстан Республикасы Ауыл шаруашылығы вице-министрі Ерлан Тасжүреков өз сөзінде білім беру және ғылым саласындағы серіктестікті нығайту бағыттарына тоқталды.
Қазақ егіншілік және өсімдік шаруашылығы ғылыми-зерттеу институтының (ҚазЕжӨШҒЗИ) қызметі туралы баяндаған институт төрайымы, профессор Шолпан Оразовна Бастаубаева Қазақстандағы аграрлық ғылымның жаңа бағыттарын, оның ішінде өсімдік шаруашылығы мен тұрақты ауыл шаруашылығы саласындағы зерттеулерді ерекше атап өтті. КАТИУ Басқарма мүшесі, провост Роза Абишева университеттің жетістіктері мен стратегиялық мақсаттарын таныстырды
Сапар барысында ҚазЕжӨШҒЗИ өкілдері сондай-ақ КАТИУ мен SLU ғалымдары, жаңа биотехнологиялық әзірлемелерді, инновациялық агротехнологияларды және ғылым мен бизнестің өзара ықпалдастығын дамыту жолдарын талқылады. Ерекше назар академиялық ұтқырлыққа, жас ғалымдарға арналған арнайы курстарға және бірлескен ғылыми жобаларға аударылды.
Айта кету керек, шведтік Acanova AB (ThermoSeed Global AB) компаниясы экологиялық тұрғыдан қауіпсіз тұқым өңдеу саласындағы әлемдік көшбасшылардың бірі болып табылады. Кәсіпорын жыл сайын 60 мың тоннаға жуық тұқымды бу арқылы пастерлеу әдісімен өңдейді. Бұл үдеріс патенттелген жылумен залалсыздандыру технологиясына негізделген.
Аталған әдіс тұқымдық патогендермен химиялық заттарды қолданбай күресудің тиімді тәсілі болып саналады. Осылайша ThermoSeed технологиясы пестицидтерді мүлде қолданбай, тұқымның өну қабілеті мен тіршілік қасиеттерін сақтауға мүмкіндік береді.
Маңызды атап өткен жөн, бұл технологияны енгізу өңдеу өнімділігі мен сапасын арттыруға, технологиялық үдерістің энергия сыйымдылығын азайтуға, сондай-ақ тұқымның зақымдану деңгейін төмендетуге мүмкіндік береді. Бұған қоса, ол қымбат қорғаныш-ынталандырушы құралдарды артық жұмсауды болдырмай, үдерістің экологиялық әрі экономикалық тиімділігін қамтамасыз етеді.
Сонымен қатар, компанияның Солтүстік Еуропа елдерінде табысты жұмыс істейтін алты заманауи зертханасы бар екенін атап өткен жөн. Әрбір зертхана ай сайын 30 мың тоннаға дейін тұқым өңдей алады, бұл өндірістің тұрақтылығын және жоғары сапасын қамтамасыз етеді.
Аталған ынтымақтастық Қазақстан мен Швеция арасындағы ғылыми-білім беру серіктестігін нығайтуға, сондай-ақ агроөнеркәсіптік кешендегі инновацияларды ілгерілетуге зор үлес қосады деп күтілуде.
Казахстан и Швеция развивают сотрудничество в аграрной науке и образовании
1 октября 2025 года состоялся рабочий визит делегации Министерства сельского хозяйства Республики Казахстан, Казахского НИИ земледелия и растениеводства (КазНИИЗиР) и Казахского агротехнического исследовательского университета имени С. Сейфуллина (КАТИУ) в Шведский университет сельскохозяйственных наук (SLU, г. Уппсала). В мероприятии принял участие Чрезвычайный и Полномочный Посол Казахстана в Королевстве Швеция Олжас Сулейменов.
С приветственным словом выступила проректор SLU Илва Хиллбур, подчеркнувшая значимость международного научного и академического сотрудничества для решения глобальных вызовов. Вице-министр сельского хозяйства РК Ерлан Тасжуреков отметил перспективы развития совместных образовательных и исследовательских проектов.
Особое внимание аудитории привлекло выступление Председателя Правления Казахского НИИ земледелия и растениеводства (КазНИИЗиР), профессора Шолпан Оразовны Бастаубаевой, которая рассказала о ключевых исследованиях института в области земледелия, растениеводства и устойчивого сельского хозяйства. От имени КАТИУ выступила член Правления, провост Роза Абишева, представившая достижения университета и приоритетные направления сотрудничества.
Стоит отметить, что шведская компания Acanova AB (ThermoSeed Global AB) является одним из мировых лидеров в области экологически безопасной обработки семян. Предприятие ежегодно перерабатывает около 60 тысяч тонн семян с применением технологии паровой пастеризации, основанной на запатентованном процессе термического обеззараживания.
Данный метод, как показывает практика, является эффективным инструментом борьбы с семенными патогенами без применения химических средств защиты растений. Благодаря этому технология ThermoSeed полностью исключает использование пестицидов, сохраняя при этом высокие показатели всхожести и жизнеспособности семян.
Важно подчеркнуть, что внедрение такой технологии позволяет повысить производительность и качество обработки, существенно снизить энергоёмкость технологического процесса, а также уменьшить травмирование семян. Кроме того, это решение способствует исключению перерасхода дорогостоящих защитно-стимулирующих средств, что делает процесс не только экологичным, но и экономически выгодным.
Следует добавить, что компания располагает шестью современными лабораториями, успешно осуществляющими свою деятельность в странах Северной Европы. Каждая лаборатория способна обрабатывать до 30 тысяч тонн семян в месяц, обеспечивая стабильное качество и масштабное производство.
В ходе визита были представлены презентации КазНИИЗиР, КАТИУ, а также исследователей из SLU и Уппсальского университета. Стороны обсудили вопросы внедрения инновационных агротехнологий, взаимодействия науки и бизнеса, а также расширения академической мобильности. В числе перспективных направлений – запуск совместных образовательных программ, проведение сертифицированных курсов для молодых ученых и реализация совместных научных проектов.
По итогам визита стороны подтвердили высокий интерес к дальнейшему укреплению двустороннего сотрудничества, которое позволит расширить академическую и научную интеграцию, а также будет способствовать продвижению инноваций в агропромышленном комплексе Казахстана и Швеции.
Құрметті ардагерлер!
Қазақ егіншілік және өсімдік шаруашылығы ғылыми-зерттеу институтының ұжымы және өз атымнан сіздерді Қарттар күнімен шын жүректен құттықтаймын!
Бұл күн – сіздердің өлшеусіз еңбектеріңізге, ауыл шаруашылығы ғылымын дамытуға және институтымыздың қалыптасуына қосқан зор үлестеріңізге деген терең ризашылық пен алғысымызды білдіретін ерекше сәт. Сіздердің тәжірибелеріңіз бен біліміңіз – бүгінгі жетістіктеріміздің мықты іргетасы.
Институт басшылығы жыл сайын шамамен 40 ардагерімізге 100 келіден астық бөліп, азық-түлік себетін тарту етеді. Бұл – сіздерге деген шексіз құрметіміз бен қамқорлығымыздың бір ғана көрінісі.
Қадірлі ұстаздарымыз, жүректеріңіз әрдайым жақындарыңыздың ықыласына толып, денсаулықтарыңыз мықты болып, әр күніңіз қуаныш пен шуаққа толсын!
Ізгі ниетпен, ҚазЕжӨШҒЗИ Басқарма төрайымы Шолпан Бастаубаева
Уважаемые ветераны!
От имени всего коллектива Казахского научно-исследовательского института земледелия и растениеводства и лично от себя сердечно поздравляю вас с Днём пожилых людей!
Этот день – особый повод выразить глубокую признательность и благодарность за ваш неоценимый труд, вклад в развитие аграрной науки и становление нашего института. Ваш опыт, знания и преданность профессии стали прочным фундаментом, на котором строятся новые достижения.
Руководство института ежегодно поддерживает около 40 наших уважаемых ветеранов, выделяя каждому по 100 килограммов зерна и вручая продуктовые корзины в знак уважения и заботы. Это лишь малая часть той благодарности, которую мы ощущаем к вам каждый день.
Дорогие наши наставники, пусть ваши сердца будут согреты вниманием близких, здоровье остаётся крепким, а каждый новый день приносит радость и свет!
С уважением и признательностью, Председатель Правления КазНИИЗиР Шолпан Бастаубаева
Люцерна тұқымы мол жиналды – 2025 жыл табысты маусым болды
2025 жылы люцерна тұқымының өнімі жоғары нәтижелер көрсетті. Қолайлы ауа райы жағдайлары өнімділіктің қалыптасуына және сапалы тұқымдық материал алуға ықпал етті. Гүлдеу мен тозаңдану жүйелі түрде, күйзеліссіз өтті, соның арқасында тұқым сапасы жоғары болды.
Биылғы өнім алдыңғы жылдар көрсеткіштерінен асып түсті. Бұл маусымды люцерна тұқым шаруашылығы үшін сәтті деп атауға негіз бар. Жиналған тұқымдар өз өндірісімізге де, шаруа қожалықтарының қажеттіліктерін өтеуге де бағытталмақ.
Бұл туралы ҚазНИИЗиР инновациялар жөніндегі басқарма төрағасының орынбасары Серік Абаев мәлімдеді.
Урожай семян люцерны в 2025 году оказался успешным
В 2025 году урожай семян люцерны показал хорошие результаты. Благоприятные погодные условия способствовали формированию высокой продуктивности и полноценного семенного материала. Цветение и опыление прошли организованно, без стрессовых факторов, что позволило получить качественные семена.
Урожайность превысила показатели прошлых лет, что позволяет считать текущий сезон благополучным для семеноводства люцерны. Полученные семена планируется использовать как для собственного производства, так и для обеспечения потребностей фермерских хозяйств.
Об этом сообщил заместитель председателя правления КазНИИЗиР по инновациям Серик Абаев.
Қазақстандағы соя: азық-түлік қауіпсіздігінің болашағы
Соя – әлемдегі ең сұранысқа ие дақылдардың бірі. Бүгінде ол өсімдік майларының әлемдік нарығының 25% және өсімдік ақуызының 70% қамтамасыз етеді.
International Grains Council (IGC) деректеріне сәйкес, 2024–2025 жылғы маусымда әлемдік соя өндірісі шамамен 418 млн тонна болады, бұл өткен маусымға қарағанда 5%-ға көп.
Қазақстанда соя негізінен Алматы, Жетісу және Шығыс Қазақстан облыстарында өсіріледі. Бұл өңірлер елдегі жалпы өнімнің 80%-дан астамын береді. Дегенмен, егіс алқаптары азайып келеді: 2019 жылы 138 мың га болса, 2024 жылы 100 мың га жуық болды. Орташа өнімділік – 1,95–2,3 т/га.
Қазақ егіншілік және өсімдік шаруашылығы ғылыми-зерттеу институты соя бойынша ауқымды жұмыстар жүргізіп жатыр. 2025 жылы мұнда 5 мыңнан астам сынамалық сорт егілді. Ғалымдар әр өңірдің климатына бейімделген сорттарды шығарады:
Оңтүстікке – құрғақшылыққа төзімді кеш пісетін сорттар;
Оңтүстік-шығысқа – орташа пісетін сорттар;
Шығысқа – ерте пісетін, көктемгі және күзгі үсікке төзімді сорттар;
Солтүстікке – ультра ерте пісетін дәндік бағыттағы сорттар.
Қазір Қазақстанның Мемлекеттік тізілімінде 80 соя сорты бар, оның 23-і дәл осы институтта шығарылған. Тәжірибелік учаскелерде өнімділік 4–6 т/га жетіп отыр.
Майлы дақылдар зертханасының жетекшісі, профессор Светлана Дидоренконың айтуынша, селекцияның басты мақсаты – Қазақстанның азық-түлік қауіпсіздігін нығайтатын әрі экспорттық әлеуетін арттыратын жоғары өнімді, бейімделген сорттарды шығару.
Соя в Казахстане: стратегия будущего продовольственной безопасности
Соя – одна из самых востребованных культур в мире. Сегодня она занимает 25% мирового рынка растительных масел и обеспечивает до 70% доступного растительного белка.
По данным International Grains Council (IGC), в сезоне 2024–2025 годов мировое производство сои составит около 418 млн тонн, что на 5% больше, чем в прошлом сезоне.
В Казахстане основными регионами по выращиванию сои остаются Алматинская, Жетысуская и Восточно-Казахстанская области. На них приходится более 80% урожая. Однако площади посева за последние годы сократились: если в 2019 году соя занимала 138 тыс. га, то к 2024 году – около 100 тыс. га. Средняя урожайность составляет 1,95–2,3 т/га.
Большая работа по развитию сои ведётся в Казахском научно-исследовательском институте земледелия и растениеводства. В 2025 году здесь высажено свыше 5 тысяч сортообразцов. Учёные создают сорта для разных климатических зон:
Юг – позднеспелые, засухоустойчивые сорта;
Юго-восток – среднеспелые;
Восток – раннеспелые, устойчивые к заморозкам;
Север – ультраскороспелые зерновые сорта.
Сегодня в Госреестре Казахстана зарегистрировано 80 сортов сои, из них 23 выведены именно в КазНИИЗиР. Урожайность на опытных участках института достигает 4–6 т/га, что значительно выше средних показателей.
По словам заведующей лабораторией масличных культур, профессора Светланы Дидоренко, главная цель селекционной работы – это создание высокопродуктивных и адаптированных сортов, которые помогут Казахстану укрепить продовольственную безопасность и развить экспортный потенциал.
Свежие комментарии