Ауыл шаруашылығы дақылдарының тұқым шаруашылығын жетілдіру: жаңа цифрлық қадағалау жүйесі іске қосылды
2025 жылғы 24 қыркүйекте Қазақстан Республикасы Президентінің тапсырмаларын орындау аясында ҚР Ұлттық ғылым академиясы мен Алматы облысы әкімдігі бірлесіп, «Тұқымдарды цифрлық қадағалау жүйесін енгізу негізінде ауыл шаруашылығы дақылдарының тұқым шаруашылығын жетілдіру» тақырыбында өңірлік семинар-кеңес өткізді.
Іс-шара барысында тұқым қозғалысын цифрлық қадағалау жүйесі таныстырылып қана қоймай, Алматы облысының тұқым шаруашылығы субъектілері базасында пилоттық режимде іске қосылды.
ҚР ҰҒА президенті А.Қ. Күрішбаев атап өткендей:
«Өнімділіктің шамамен 25%-ы тұқым сапасына байланысты. Өкінішке қарай, елімізде сапасыз тұқым мен сорт жаңарту жұмыстарының жеткіліксіздігі өнімділіктің төмендеуіне әсер етіп отыр».
ҚазЕжӨШҒЗИ атынан сөз сөйлеген Басқарма Төрағасының ғылым жөніндегі орынбасары Азамат Хидиров осы пікірді қолдап, тұқым шаруашылығының жаңа деңгейге шығуы үшін цифрландырудың маңызын атап өтті:
«Цифрлық қадағалау жүйесі – бұл саланың ашықтығын қамтамасыз етіп қана қоймайды, сонымен қатар фермерлерге нақты әрі жедел ақпарат береді. Ең бастысы – тұқым сапасы бақыланып, әділ бәсекелестік қалыптасады», – деді ол.
Семинарға ҚР ҰҒА президенті А.Қ. Күрішбаев, Алматы облысының әкімі М.Е. Сұлтанғазиев, ҚР АШМ өкілдері, ФАО сарапшылары, фермерлер, бизнес пен ғылым өкілдері қатысты.
Совершенствование семеноводства: в Казахстане запущена цифровая система контроля
24 сентября 2025 года в рамках выполнения поручений Президента Республики Казахстан Национальная академия наук РК совместно с акиматом Алматинской области провела региональный семинар-совещание «Совершенствование системы семеноводства сельскохозяйственных культур на основе внедрения цифрового контроля».
На встрече была не только представлена цифровая система отслеживания движения семян, но и запущена в пилотном режиме на базе хозяйств Алматинской области.
Президент НАН РК А. К. Куришбаев подчеркнул:
«Около 25% урожайности зависит от качества семян. К сожалению, в Казахстане низкая обновляемость сортов и использование некачественного посевного материала приводит к снижению производительности».
От имени КазНИИЗиР выступил заместитель Председателя Правления по науке Азамат Хидиров, который отметил важность цифровизации:
«Система цифрового контроля не только обеспечит прозрачность семеноводства, но и даст фермерам доступ к актуальной информации. Самое главное – это позволит повысить качество семян и создать честную конкуренцию», – сказал он.
В семинаре приняли участие президент НАН РК А. К. Куришбаев, аким Алматинской области М. Е. Султангазиев, представители МСХ РК, эксперты ФАО, фермеры, бизнес и научное сообщество.
Жамбыл облысында ҚазЕжӨШҒЗИ құрғақшылыққа төзімді бидай сұрыптарын таныстырды
2025 жылғы 24 қыркүйекте Жамбыл облысы, Меркі ауданындағы «Сыпатай батыр» элиталық тұқым шаруашылығы базасында ҚазЕжӨШҒЗИ қызметкерлерінің ұйымдастыруымен құрғақшылыққа төзімді астық дақылдарының сұрыптарын өсіру технологиясына арналған «Дала күні» өтті.
Іс-шараға Меркі ауданы әкімінің орынбасары Арғымбаев Қайрат Рахымбайұлы, сондай-ақ өңірдің шаруалары мен аграрийлері қатысты. Шара барысында топырақты өңдеу мен күздік бидай сұрыптарын себудің заманауи технологиялық тәсілдері көрсетілді.
Баяндамалар жасады:
Абаев С.С. — Басқарма төрағасының орынбасары
Айнебекова Б.А. — дәнді дақылдар зертханасының меңгерушісі
Жүсіпбеков Е.К. — топырақтану және агрохимия зертханасының аға ғылыми қызметкері
Қалтаев С.К. — Білімді тарату орталығының басшысы
Сондай-ақ институт қызметкерлері ауыл шаруашылығының еңбек сіңірген қызметкері Шайхиев К.К.-ға арналған Меркі аудандық музейіндегі естелік бұрыштың ашылуына қатысты. Институт атынан құттықтау сөз сөйлеген — Қалтаев С.К.
В Жамбылской области КазНИИЗиР представил засухоустойчивые сорта пшеницы
24 сентября 2025 года на базе элитно-семеноводческого хозяйства ТОО «Сыпатай батыр» (Жамбылская область, Меркенский район) сотрудники ТОО «КазНИИЗиР» организовали и провели «День поля» по технологии возделывания засухоустойчивых сортов зерновых культур.
В мероприятии приняли участие заместитель акима Меркенского района Аргымбаев Кайрат Рахымбаевич, фермеры и аграрии региона. В рамках «Дня поля» состоялся демонстрационный показ современных приёмов обработки почвы и посева озимой пшеницы.
С докладами выступили:
Абаев С.С. — заместитель председателя правления
Айнебекова Б.А. — заведующая лабораторией зерновых культур
Жусупбеков Е.К. — старший научный сотрудник лаборатории почвоведения и агрохимии
Калтаев С.К. — руководитель Центра распространения знаний
Кроме того, сотрудники института приняли участие в открытии мемориального уголка в музее Меркенского района, посвящённого заслуженному работнику сельского хозяйства Шайхиеву К.К. От имени института с приветственным словом выступил Калтаев С.К.
Цифровая трансформация и аграрная наука: ключевые акценты Послания Президента и обсуждение в КазНИИЗиР
Послание Президента Республики Казахстан Касым-Жомарта Токаева от 8 сентября 2025 года стало важным ориентиром для аграрной отрасли и научного сообщества страны. Глава государства обозначил ключевые вызовы и направления развития Казахстана в условиях стремительного технологического прогресса, особое внимание уделив роли искусственного интеллекта, больших данных и цифровой трансформации.
Основные акценты Послания: переход от сырьевой модели к экономике знаний; внедрение ИИ в агросектор для повышения урожайности, точного земледелия и эффективного управления ресурсами; развитие человеческого капитала через STEM-образование и подготовку специалистов в сфере ИИ; усиление роли научных институтов и внедрение цифровых решений в исследованиях, в том числе в сельском хозяйстве; формирование нормативной базы по этике и безопасности данных.
Президент также обратил внимание на проблемные аспекты аграрной науки: низкую отдачу при значительных бюджетных вложениях, слабую коммерциализацию (около 17%), недостаточный приток молодых специалистов и разрыв между институтами и практикой на селе. Решением должны стать молекулярная селекция, генная инженерия, разработка засухоустойчивых сортов и внедрение климат-адаптивного земледелия.
Обсуждение в КазНИИЗиР
Сегодня в Казахском научно-исследовательском институте земледелия и растениеводства состоялось заседание Ученого совета, где рассмотрели ключевые направления развития аграрной науки и практики.
В повестку дня вошли: Послание Президента «Казахстан в эпоху искусственного интеллекта: актуальные задачи и их решения через цифровую трансформацию». С докладом выступил заведующий лабораторией земледелия, канд. с.-х. наук Р.К. Жапаев, подчеркнувший необходимость внедрения ИИ и инновационных технологий в сельское хозяйство.
Ход работ по созданию Национального генбанка сельскохозяйственных культур. Доклад представили д-р биол. наук, проф. М.А. Есимбекова и д-р PhD Д.Г. Таджибаев. Было отмечено, что генбанк станет важным инструментом сохранения биоразнообразия и продовольственной безопасности страны.
Отчет по индикативным показателям на 2025 год в рамках бюджетных программ Министерства сельского хозяйства и Министерства науки и высшего образования РК. Докладчик –заместитель Председателя Правления по науке, канд. с.-х. наук А.Э. Хидиров, который обозначил достижения и проблемные вопросы.
Отчеты сотрудников по зарубежным командировкам. Своим опытом поделились НС Е.Е. Абишев (лаборатория кукурузы и сорговых культур) и НС Нүсіпбай Қ. (лаборатория зернобобовых культур).
В разделе «Разное» обсуждались организационные вопросы. Кроме того, сотрудникам института были вручены патенты на селекционные достижения, патент на полезную модель, патент на изобретение, свидетельство на объект авторского права, а также свидетельства на новые сорта мягкой яровой пшеницы и сои.
Заместитель Председателя Правления по инновациям КазНИИЗиР Серик Абаев отметил, что ключевыми направлениями работы института остаются цифровая трансформация, создание генбанка и выполнение государственных научных программ.
Участники заседания подчеркнули, что успешная реализация задач, поставленных Президентом, требует объединения усилий науки, образования и бизнеса, а также ориентации исследований на практическое применение и коммерциализацию.
Цифрлық трансформация және аграрлық ғылым: Президент Жолдауындағы негізгі басымдықтар және ҚазЕжӨШҒЗИ-дағы талқылау
2025 жылғы 8 қыркүйекте Қазақстан Республикасының Президенті Қасым-Жомарт Тоқаевтың Жолдауы аграрлық сала мен елдің ғылыми қауымдастығы үшін маңызды бағдар болды. Мемлекет басшысы жедел технологиялық прогресс жағдайында Қазақстан дамуының негізгі сын-қатерлері мен бағыттарын айқындап, жасанды интеллект, үлкен деректер және цифрлық трансформацияның рөліне айрықша назар аударды.
Жолдаудың негізгі басымдықтары:
шикізаттық модельден білім экономикасына көшу;
ауыл шаруашылығында өнімділікті арттыру, дәлме-дәл егіншілік пен ресурстарды тиімді басқару үшін ЖИ енгізу;
адами капиталды STEM-білім беру арқылы дамыту және ЖИ саласында мамандар даярлау;
ғылыми институттардың рөлін күшейту және ауыл шаруашылығы зерттеулерінде цифрлық шешімдерді қолдану;
деректер этикасы мен қауіпсіздігі бойынша нормативтік базаны қалыптастыру.
Президент сондай-ақ аграрлық ғылымдағы проблемалық тұстарға тоқталды: қомақты бюджет қаражаттары жұмсалғанымен, қайтарымның төмендігі, коммерцияландырудың әлсіздігі (шамамен 17%), жас мамандардың жеткіліксіз келуі және институттар мен ауылдағы тәжірибенің алшақтығы. Бұл мәселелерді шешудің жолдары –молекулалық селекция, гендік инженерия, құрғақшылыққа төзімді сұрыптар шығару және климатқа бейімделген егіншілікті енгізу.
ҚазЕжӨШҒЗИ-дағы талқылау
Бүгін Қазақ егіншілік және өсімдік шаруашылығы ғылыми-зерттеу институтында Ғылыми кеңестің отырысы өтіп, аграрлық ғылым мен тәжірибенің негізгі даму бағыттары қаралды.
Күн тәртібінде:
Президент Жолдауы «Жасанды интеллект дәуіріндегі Қазақстан: өзекті міндеттер және оларды цифрлық трансформация арқылы шешу». Баяндама жасаған – егіншілік зертханасының меңгерушісі, ауыл шаруашылығы ғылымдарының кандидаты Р.К. Жапаев, ол ауыл шаруашылығына ЖИ мен инновациялық технологияларды енгізудің маңыздылығын атап өтті.
Ауыл шаруашылығы дақылдарының Ұлттық генбанкін құру жұмыстарының барысы. Баяндамашылар – биология ғылымдарының докторы, профессор М.А. Есимбекова және PhD докторы Д.Г. Таджибаев. Генбанк елдің биоалуантүрлілігін сақтаудың және азық-түлік қауіпсіздігінің маңызды құралы болатыны айтылды.
ҚР Ауыл шаруашылығы министрлігі мен Ғылым және жоғары білім министрлігінің бюджеттік бағдарламалары аясында 2025 жылға арналған индикативтік көрсеткіштер бойынша есеп. Баяндамашы – ғылым жөніндегі басқарма төрағасының орынбасары, ауыл шаруашылығы ғылымдарының кандидаты А.Э. Хидиров, ол жетістіктер мен проблемалық мәселелерге тоқталды.
Шетелдік іссапарлар бойынша қызметкерлердің есептері. Өз тәжірибесімен жүгері және сүрлемдік дақылдар зертханасының ғылыми қызметкері Е.Е. Әбішев және бұршақ тұқымдас дақылдар зертханасының ғылыми қызметкері Нүсіпбай Қ. бөлісті.
«Әртүрлі мәселелер» бөлімінде ұйымдастырушылық сұрақтар қаралды. Сонымен қатар, институт қызметкерлеріне селекциялық жетістіктерге берілген патенттер, пайдалы модельге патент, өнертабыстық патент, авторлық құқық нысанына куәлік, сондай-ақ жаңа жұмсақ жаздық бидай мен соя сұрыптарына куәліктер табыс етілді.
ҚазЕжӨШҒЗИ инновация жөніндегі Басқарма Төрағасының орынбасары Серік Абаев институт жұмысының негізгі бағыттары цифрлық трансформация, генбанк құру және мемлекеттік ғылыми бағдарламаларды орындау екенін атап өтті.
Отырыстың қатысушылары Президент айқындаған міндеттердің табысты жүзеге асырылуы ғылым, білім және бизнестің күш-жігерін біріктіруді, сондай-ақ зерттеулерді практикалық қолдануға және коммерцияландыруға бағыттауды талап ететінін атап өтті.
Казахстанские учёные перенимают опыт Китая в свекловодстве
Заведующая лабораторией сахарной свёклы КазНИИЗиР ЛайлаТабынбаева и старший лаборант, технолог Қуаныш Мырзамуратов прошли стажировку в ведущих научных организациях Синьцзяна (г. Урумчи и Шихэдзи, КНР) с 8 по 13 сентября 2025 года.
В центре внимания были: современные технологии возделывания и селекции сахарной свёклы, семеноводство и методы подработки семян, инновационные системы орошения.
В Синьцзянской академии сельскохозяйственных наук (Урумчи) казахстанские специалисты ознакомились с достижениями в селекции и семеноводстве.
В Академии сельскохозяйственных наук Шихэдзи учёным представили: систему орошения на экспериментальных полях, цех по дражированию семян, новые селекционные линии сахарной свёклы.
Итогом визита стал обмен ценными селекционными материалами и вручение сертификатов участникам стажировки.
Такие программы не только укрепляют международное сотрудничество, но и открывают новые перспективы для развития свекловодства в Казахстане.
Қазақ ғалымдары Қытайдан қант қызылшасы бойынша тәжірибе алды
ҚазЕжӨШҒЗИ қант қызылшасы зертханасының меңгерушісі Ләйла Табынбаева және аға лаборант, технолог Қуаныш Мырзамуратов 2025 жылдың 8–13 қыркүйегі аралығында Қытайдың Шыңжаң өңіріндегі жетекші ғылыми ұйымдарында (Үрімші және Шихэцзы қалаларында) тағылымдамадан өтті.
Тағылымдаманың негізгі бағыты: қант қызылшасын өсіру және селекциялау технологиялары, тұқым шаруашылығы мен тұқымды өңдеу әдістері, заманауи суару жүйелері.
Үрімшідегі Шыңжаң ауыл шаруашылығы ғылымдары академиясында қазақстандық мамандар селекция жетістіктерімен және тұқым шаруашылығымен танысты.
Шихэцзы ауыл шаруашылығы ғылымдары академиясында ғалымдарға: тәжірибелік егістіктердегі суару жүйесі, тұқымды дражирлеу цехының жұмысы, қант қызылшасының жаңа селекциялық желілері таныстырылды.
Сапар қорытындысында құнды селекциялық материалдар алмасу және тағылымдамаға қатысушыларға сертификаттар табыстау өтті.
Бұл бағдарлама халықаралық ынтымақтастықты нығайтып қана қоймай, Қазақстандағы қант қызылшасы өндірісін дамытуға жаңа мүмкіндіктер ашады.
Қазақстандық ғалымдар Қытайдағы аграрлық зерттеулер институттарымен ынтымақтастықты нығайтты
2025 жылғы 7–9 қыркүйек аралығында «Қазақ егіншілік және өсімдік шаруашылығы ғылыми-зерттеу институты» ЖШС делегациясы Басқарма Төрайымы Шолпан Бастаубаеваның жетекшілігімен Қытайдың Цзинань қаласындағы Шаньдун ауыл шаруашылығы ғылымдары академиясының ауыл шаруашылығы дақылдарын зерттеу институтына (директоры – доктор Чжао Хайцзюнь) іссапар жасады.
Сапар барысында соя мен бидайға қатысты ғылыми алмасулар өтті, зертханалар мен тәжірибелік алқаптарға экскурсия ұйымдастырылды, сондай-ақ генетикалық ресурстармен алмасу жүзеге асырылды.
9–11 қыркүйек күндері делегация Бейжің қаласындағы ауыл шаруашылығы дақылдарының ұлттық генетикалық банкіне барды. Мұнда 580 мыңнан астам үлгі -18 °C жағдайында және криоконсервация әдісімен ұзақ мерзімді сақтауда тұр.
Сондай-ақ, қазақстандық ғалымдар Қытай ауыл шаруашылығы ғылымдары академиясының Өсімдік шаруашылығы институтында (профессор Лю Сянлун) болды. Кездесу барысында қос институт арасында өзара түсіністік туралы Меморандумға қол қойылды. Тараптар соя (профессор Цю Лицзюань), бидай (профессор Лю Сянлун) және тары (профессор Дяо Сяньмин) бойынша бірлескен зерттеу жобаларын талқылап, алдағы ынтымақтастық бағыттарын белгіледі.
Казахстанские учёные укрепляют сотрудничество с Китаем в сфере аграрных исследований
С 7 по 9 сентября 2025 года делегация ТОО «Казахский научно-исследовательский институт земледелия и растениеводства» во главе с Председателем Правления Шолпан Бастаубаевой посетила Институт исследований сельскохозяйственных культур Шандунской академии сельскохозяйственных наук (г. Цзинань, Китай), которым руководит доктор Чжао Хайцзюнь.
Во время визита прошли академические обмены по теме исследований сои и пшеницы, экскурсии в лаборатории и на экспериментальные поля, а также обмен генетическими ресурсами.
С 9 по 11 сентября казахстанская делегация побывала в Национальном генетическом банке сельскохозяйственных культур в Пекине, где хранится более 580 тысяч образцов в условиях криоконсервации и при -18 °C.
Также учёные посетили Институт растениеводства Китайской академии сельскохозяйственных наук под руководством профессора Лю Сянлуна. Здесь был подписан Меморандум о взаимопонимании между двумя институтами. Стороны обсудили совместные исследования по сое (профессор Цю Лицзюань), пшенице (профессор Лю Сянлун) и просу (профессор Дяо Сяньмин), а также наметили планы по будущим программам сотрудничества.
Учёные из КНР посетили КазНИИЗиР
Казахский научно-исследовательский институт земледелия и растениеводства посетила делегация учёных из Китая. В её состав вошли:
Чжан Янь – младший научный сотрудник, заместитель заведующего отдела, Институт исследований сельскохозяйственных культур Синьцзянской академии сельскохозяйственных наук;
Гао Цян – младший научный сотрудник, Институт исследований сельскохозяйственных культур Синьцзянской академии сельскохозяйственных наук;
Чжоу Юаньхан – младший научный сотрудник, заместитель заведующего отдела, Институт исследований сельскохозяйственных культур Синьцзянской академии сельскохозяйственных наук;
Тухангуль Тохети, PhD, Институт исследований сельскохозяйственных культур Синьцзянской академии сельскохозяйственных наук;
Чжан Цзиньмэй – доцент, Институт сельскохозяйственных культур Китайской академии сельскохозяйственных наук.
Гости ознакомились с деятельностью КазНИИЗиР, научными проектами института и его инфраструктурой, а также обсудили перспективы сотрудничества в сфере аграрной науки.
Қытай ғалымдары ҚазЕжӨШҒЗИ-да қонақта болды
Қазақстанның егіншілік және өсімдік шаруашылығы ғылыми-зерттеу институтына Қытай Халық Республикасының ғалымдар тобы іссапармен келді. Делегация құрамында:
Чжан Янь – кіші ғылыми қызметкер, бөлім меңгерушісінің орынбасары, Шыңжаң ауыл шаруашылығы ғылымдары академиясының Дақылдар зерттеу институты;
Гао Цян – кіші ғылыми қызметкер, Шыңжаң ауыл шаруашылығы ғылымдары академиясының Дақылдар зерттеу институты;
Чжоу Юаньхан – кіші ғылыми қызметкер, бөлім меңгерушісінің орынбасары, Шыңжаң ауыл шаруашылығы ғылымдары академиясының Дақылдар зерттеу институты;
Тухангүл Тохети, PhD, Шыңжаң ауыл шаруашылығы ғылымдары академиясының Дақылдар зерттеу институты;
Чжан Цзиньмэй – доцент, Қытай ауыл шаруашылығы ғылымдары академиясының Дақылдар институты.
Қонақтар ҚазҒЗЖИ-дың қызметімен, ғылыми жобаларымен және инфрақұрылымымен танысып, аграрлық ғылым саласындағы ынтымақтастықтың болашағын талқылады.
Умное сельское хозяйство: в Алматы обсудили IoT и биочар
8–9 сентября 2025 года в Казахском национальном аграрном исследовательском университете прошёл международный семинар «Use of Smart Agriculture: IoT Technologies and Biochar Applications».
Мероприятие объединило экспертов и молодых учёных из Казахстана, Узбекистана, Кыргызстана и Таджикистана.
Участники обсудили: цифровые решения в пчеловодстве, развитие вертикальных ферм, инновационные методы ирригации, применение биочара для восстановления почв.
Особое внимание уделили роли технологий Интернета вещей (IoT), которые позволяют повысить эффективность аграрного производства и рационально использовать ресурсы.
Завершающим этапом стала выездная практическая сессия в учебном хозяйстве КазНАИУ, где студенты вместе с экспертами протестировали современные агротехнологии в полевых условиях.
От КазНИИЗиР в семинаре приняли участие:
Карлыға Рустемова – младший научный сотрудник лаборатории почвоведения и агрохимии, докторант 1 курса; Бекжан Майкотов – младший научный сотрудник лаборатории биотехнологии растений, докторант 1 курса; Арман Баймагамбетов – младший научный сотрудник лаборатории иммунитета и защиты растений, докторант 1 курса.
Семинар показал, что объединение науки, образования и инноваций становится важным условием для устойчивого развития сельского хозяйства в регионе.
Ақылды ауыл шаруашылығы: Алматыда IoT және биочар талқыланды
2025 жылғы 8–9 қыркүйекте Қазақ ұлттық аграрлық зерттеу университетінде «Use of Smart Agriculture: IoT Technologies and Biochar Applications» атты халықаралық семинар өтті.
Іс-шараға Қазақстан, Өзбекстан, Қырғызстан және Тәжікстаннан сарапшылар мен жас ғалымдар қатысты.
Қатысушылар келесі мәселелерді талқылады: ара шаруашылығындағы цифрлық шешімдер, вертикалды фермалардың дамуы, инновациялық суару әдістері, топырақты қалпына келтірудегі биочардың әлеуеті.
IoT технологияларының ауыл шаруашылығын тиімді дамытуға және ресурстарды ұтымды пайдалануға қосатын үлесіне ерекше назар аударылды.
Семинардың қорытынды кезеңі оқу шаруашылығындағы тәжірибелік сессия болды. Мұнда студенттер мен сарапшылар жаңа агротехнологияларды нақты жағдайда сынап көрді.
ҚазЕжӨШҒЗИ атынан семинарға қатысқандар: Рүстемова Қарлыға – топырақтану және агрохимия зертханасының кіші ғылыми қызметкері, 1 курс докторанты; Майкотов Бекжан – өсімдік биотехнологиясы зертханасының кіші ғылыми қызметкері, 1 курс докторанты; Баймағамбетов Арман – өсімдіктер иммунитеті және қорғау зертханасының кіші ғылыми қызметкері, 1 курс докторанты.
Самсунда XI Халықаралық Еуразиялық топырақтану конгресі өтті
2025 жылғы 1–4 қыркүйек аралығында Түркияның Самсун қаласында «Климаттың өзгеруі жағдайында топырақтану және өсімдіктерді қоректендіру саласындағы инновациялар» тақырыбындағы XI Халықаралық Еуразиялық топырақтану конгресі өтті.
Ондогуз Маиис университетінің Конгресс-холлында өткен шараға әлемнің түкпір-түкпірінен ғалымдар, зерттеушілер, сарапшылар мен саясаткерлер қатысты. Конгресс барысында ауызша және стендтік баяндамалар, интерактивті семинарлар мен панельдік пікірталастар өтті. Негізгі тақырыптар топырақ құнарлылығы, өсімдіктерді тұрақты қоректендіру және климатқа бейімделген агротехнологиялар болды.
Конгреске Қазақстан атынан Қазақ егіншілік және өсімдік шаруашылығы ғылыми-зерттеу институтының ғылым жөніндегі басқарма төрағасының орынбасары Ахзамат Хидиров пен топырақтану және агрохимия зертханасының меңгерушісі Алмағұл Мәлімбаева қатысты. Олар қазақстандық зерттеулердің нәтижелерін ұсынып, халықаралық ынтымақтастықтың болашағын талқылады.
Конгресс ғылыми білім алмасудың ғана емес, халықаралық ынтымақтастықты орнатудың да алаңы болды. Қатысушылар Самсун қаласына саяхат жасап, оның мәдениетімен және тарихымен танысты. Шара салтанатты гала-аспен аяқталды.
Келесі, XII Еуразиялық топырақтану конгресі Грузияда өтеді.
В Самсуне прошёл 11-й Международный Евразийский почвенный конгресс
С 1 по 4 сентября 2025 года в городе Самсун (Турция) прошёл 11-й Международный конгресс «Инновации в почвоведении и питании растений в условиях изменения климата» (Евразийский почвенный конгресс 2025).
Мероприятие объединило ведущих исследователей, учёных, отраслевых экспертов и политиков со всего мира. В Конгресс-холле университета Ондогуз Маиис состоялись устные и стендовые доклады, интерактивные семинары и панельные дискуссии. Особое внимание было уделено вопросам плодородия почв, устойчивого питания растений и климатоадаптивных технологий.
В работе конгресса также приняли участие представители Казахстана: заместитель председателя правления Казахского научно-исследовательского института земледелия по науке Ахзамат Хидиров и заведующая лабораторией почвоведения и агрохимии Алмагул Малимбаева, которые представили результаты казахстанских исследований и обсудили перспективы международного сотрудничества.
Конгресс стал важной площадкой не только для обмена знаниями, но и для установления международного сотрудничества. В завершение мероприятия участники насладились туром по Самсуну, познакомились с культурой города, а финальным аккордом стал торжественный гала-ужин.
Следующий, 12-й Евразийский почвенный конгресс, пройдёт в Грузии.
Қазақстандағы соя селекциясы: азық-түлік қауіпсіздігі үшін жаңа сорттар
Қазақстанда соя селекциясы ҚР Ауыл шаруашылығы министрлігінің 267-бюджеттік бағдарламасы аясында, BR 22885857 «Елдің азық-түлік қауіпсіздігін қамтамасыз ету мақсатында майлы және дәнді дақылдардың жоғары өнімді сорттары мен будандарын жасау және өндіріске енгізу» тақырыптық-мақсатты қаржыландыру шеңберінде жүзеге асырылуда.
«Қазақ егіншілік және өсімдік шаруашылығы ғылыми-зерттеу институты» ЖШС-інде бұл жұмыс күрделі көпсатылы процесс болып табылады. Ғалымдар дақылдың негізгі шаруашылық және бағалы белгілерін зерттейді: өнімділік, ерте пісуі, құрғақшылыққа төзімділігі, технологиялылығы, сондай-ақ сапалық көрсеткіштері – ақуыз, май, май қышқылдары мөлшері және антипитательді заттардың (трипсин ингибиторларының) деңгейін төмендету.
Бұл көрсеткіштерді арттыру үшін дәстүрлі селекция әдістерімен қатар заманауи тәсілдер де қолданылады: биотехнологиялық, генетикалық, физиологиялық зерттеулер, сонымен бірге тұқымның ақуызға, майларға, май қышқылдарына, темірге, күкіртке және басқа да маңызды элементтерге кешенді химиялық талдауы жүргізіледі.
Мұндай кешенді тәсіл сояның бірқатар перспективалы сорттарын жасауға мүмкіндік берді:
Алуа – ерте пісетін, құрғақшылыққа төзімді, фотонейтралды;
Ай Сәуле – кеш пісетін, жоғары өнімді, төгіндіге төзімді;
Милка – жоғары органолептикалық қасиеттерімен ерекшеленеді, тофу өндірісіне өте қолайлы;
Елмерей – тұзға төзімді, кеш пісетін әрі жоғары өнімді.
Бүгінде Қазақстан Республикасында Қазақ егіншілік және өсімдік шаруашылығы ғылыми-зерттеу институтында жасалған сояның 22 сорты ресми түрде пайдалануға рұқсат етілген. Бұл жетістіктер елдің азық-түлік қауіпсіздігін нығайтып қана қоймай, аграрлық сектордың дамуына жаңа мүмкіндіктер ашады.
Работа по селекции сои в Казахстане: новые сорта для продовольственной безопасности
Селекция сои в Казахстане ведётся в рамках программно-целевого финансирования Министерства сельского хозяйства РК по бюджетной программе 267, BR 22885857 «Создание и внедрение в производство высокопродуктивных сортов и гибридов масличных и крупяных культур с целью обеспечения продовольственной безопасности страны».
В ТОО «Казахский научно-исследовательский институт земледелия и растениеводства» эта работа представляет собой сложный многоэтапный процесс. Учёные изучают ключевые хозяйственные и ценные признаки культуры: урожайность, скороспелость, засухоустойчивость, технологичность, а также качественные показатели – содержание белка, жира, жирных кислот и снижение уровня антипитательных веществ (ингибиторов трипсина).
Для повышения этих показателей используются как традиционные методы селекции, так и современные подходы – биотехнологические, генетические, физиологические исследования, а также комплексный химический анализ семян на содержание белка, жиров, жирных кислот, железа, серы и других важных элементов.
Такой комплексный подход уже позволил создать ряд перспективных сортов сои:
Алуа – скороспелый, засухоустойчивый, фотонейтральный;
Ай Сауле – позднеспелый, высокоурожайный, устойчивый к осыпанию;
Милка – с высокими органолептическими свойствами, идеально подходит для производства тофу;
Елмерей – солеустойчивый, позднеспелый и высокоурожайный.
Сегодня в Республике Казахстан официально допущены к использованию 22 сорта сои, созданные в Казахском НИИ земледелия и растениеводства. Эти разработки укрепляют продовольственную безопасность страны и открывают новые перспективы для развития аграрного сектора.
Свежие комментарии